فهرست محتوا
اطفاء حریق در محیط کاری لازمه‌ی حفظ جان و مال انسا‌ن‌ها است. در صورتی که کارکنان و مدیران با نحوه اطفاء حریق در محیط کاری آشنا نباشند، نمی‌توانند از جان و مال خود حفاظت کنند. از این جهت ارائه آموزش‌های لازم جهت تحقق این امر الزامی است. شرکت طب کار پرانا، با ارائه انواع آموزش‌ها و اقدامات، سلامت شما و کارکنانتان را تضمین می‌کند. البته علاوه بر آموزش، باید تجهیزات مخصوص اطفاء حریق نیز برای محیط‌های کاری خریداری شوند.
هر محیط کار باید به سیستم‌های اطفاء حریق مجهز باشد. تجهیزات جانبی نیز نقش مؤثری در خاموش کردن و جلوگیری از پراکنده شدن آتش دارند. این تجهیزات، مکمل سیستم‌های ضد حریق هستند. البته راندمان کاری آن‌ها برای خاموش کردن آتش، کمتر از سیستم‌های ضد حریق است. با این حال عدم وجود این تجهیزات در محیط‌های کاری، می‌تواند ریسک آتش‌سوزی را افزایش دهد.
از دیگر اقدامات پیشگیرانه حریق در محیط کار، می‌توان به بررسی و ارزیابی ریسک آتش‌سوزی اشاره کرد. این فرایند توسط مدیران صنایع و کارفرمایان انجام می‌گیرد و احتمال بروز خسارت‌های شدید را کاهش می‌دهد. مدیران باید چالش‌های سیستم اطفاء حریق در محیط کاری را بررسی کنند و بر اساس آن‌ها بهترین اقدام جهت پیشگیری را انجام دهند.
در صورتی که اقدامات پیشگیرانه به درستی اعمال نشوند، آتش‌سوزی اتفاق می‌افتد. در پی این امر، خسارت‌های غیر قابل جبرانی به اسناد و مدارک مهم و همچنین سلامت کارکنان وارد می‌شود. این خسارت‌ها تمام دستاوردها و تلاش‌های چند ساله یک شرکت را به سمت نابودی سوق می‌دهند. همانطور که می‌دانید، پیشگیری بهتر از درمان است؛ از این رو، نباید اقدامات پیشگیرانه حریق را دست کم بگیرید.
در این مطلب با کارشناسان طب کار پرانا همراه شوید تا شما را با عملیات اطفاء حریق در محیط کاری، تجهیزات و اقدامات ضروری جهت پیشگیری از این حادثه آشنا کنیم.
اطفاء حریق چیست؟
اطفاء حریق، فرایندی حیاتی در هنگام آتش‌سوزی است که از نفوذ آتش به بخش‌های دیگر جلوگیری می‌کند. در واقع هر فرایندی که جهت خاموش کردن آتش انجام گیرد، با عنوان عملیات اطفاء حریق شناخته می‌شود.
امروزه، به دلیل استفاده از تجهیزات الکتریکی و مواد سوختنی در محیط‌های کاری، احتمال بروز اتصالی برق، بیشتر از گذشته است. این امر، دلیل اصلی آتش‌سوزی در بسیاری از ادارات، واحد‌های تجاری، صنایع و… به حساب می‌آید. آتش‌سوزی در محیط‌های کاری، علاوه بر خسارت مالی، تلفات جانی شدیدی نیز به همراه دارد. از این جهت اطفاء حریق در محیط کاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
طراحی اصولی سازه، نخستین گام اطفاء حریق در محیط‌های کاری به حساب می‌آید. این محیط‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که کارکنان نیز بتوانند عملیات اطفاء حریق را انجام دهند، گرچه معمولاً اطفاء حریق در محیط کاری به صورت اتوماتیک انجام می‌گیرد.
در روش خودکار (اتوماتیک)، سیستم‌های اطفاء حریق آبی، پودری و… در قسمت‌های مختلف سقف سازه نصب می‌شوند. این سیستم‌ها دارای سنسورهای بسیار حساسی هستند و در صورت تشخیص دود و حرارت، فرایند اطفاء حریق را به صورت اتوماتیک آغاز می‌کنند. در پی این امر، خسارت‌های جانی و مالی در محیط‌های کاری به حداقل می‌رسد.
لیست لوازم ضروری برای اطفاء حریق
استفاده از سیستم‌های اتوماتیک اطفاء حریق در محیط کاری اهمیت بسیار زیادی دارد. با این حال، نباید تنها به نصب این سیستم‌ها اکتفا کرد، بلکه باید از تجهیزات ضروری مهار آتش نیز در تمام محیط‌های کاری استفاده نمود. این تجهیزات به منظور استفاده شخصی در محیط‌های کاری نصب می‌شوند. از این جهت هر کدام از کارمندان می‌توانند از آن‌ها برای خاموش کردن آتش استفاده کنند. باید بدانید که این تجهیزات، وسایل کمکی سیستم اطفاء حریق هستند و سرعت مهار آتش توسط این سیستم‌ها را افزایش می‌دهند.
۱. کپسول‌های اطفاء حریق
کپسول‌های اطفاء حریق، رایج‌ترین تجهیزات مهار آتش هستند. این کپسول‌ها در بخش‌های مختلف یک محیط کاری نصب می‌شوند و به صورت دستی استفاده می‌شوند. این کپسول‌ها از پودر مخصوص پر شده‌اند و آتش را به سرعت خاموش می‌کنند. کپسول‌های اطفاء حریق در وزن‌های مختلفی به فروش می‌رسند و حداقل وزن آن‌ها یک کیلوگرم است. متناسب با متراژ محیط کاری، می‌توان از کپسول‌هایی با وزن ۳ الی ۱۰ کیلوگرمی نیز استفاده کرد.
۲. پتو نسوز
پتو نسوز، از دیگر تجهیزات ضروری برای اطفاء حریق در محیط کاری است. این پتوها مانند یک عایق در برابر آتش عمل می‌کنند و خسارت‌های جانی را به حداقل می‌رسانند. معمولاً تعداد پتو‌های نسوز به تعداد کارکنان بستگی دارد. همچنین، پتوها باید در محلی قرار بگیرند که همه کارکنان به آن‌ها دسترسی داشته باشند. لازم است بدانید که این پتوها در ابعاد مختلفی تولید می‌شود و قیمت آن‌ها از ۳۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود.
۳. قرقره دیواری
قرقره‌های دیواری اطفاء حریق، همان شلنگ‌های بزرگ آتش‌نشانی هستند که بر روی دیوار نصب می‌شوند. این قرقره‌ها به سیستم لوله‌کشی آب متصل هستند و طول آن‌ها به متراژ محیط کاری بستگی دارد. حداکثر طول هر قرقره ۳۵ متر است و می‌توانند آب را با فشار بالا به بیرون پرتاب کنند. این امر آتش را به سرعت مهار کرده و آن را خفه می‌کند.
۴. توپ خاموش‌کننده آتش
توپ خاموش‌کننده آتش، از دیگر تجهیزاتی است که برای اطفاء حریق در محیط کاری به آن نیاز دارید. بدنه این توپ به گونه‌ای طراحی شده که به افزایش دما واکنش نشان می‌دهد. از سوی دیگر، استفاده از آن بسیار راحت است و تنها کافی است آن را به درون آتش پرتاب کنید. این توپ از مواد اطفاء حریق پر شده است و پس از انفجار، آتش را به سرعت خاموش می‌کند. البته باید بدانید که دمای لازم برای انفجار توپ اطفاء حریق حداقل ۷۰ درجه سانتی گراد است.
۵. اسپرینکلر
اسپرینکلرها دستگاه‌های کوچکی هستند که بر روی سقف نصب می‌شوند. این دستگاه‌ها به سیستم لوله‌کشی آب متصل هستند و در صورت آتش‌سوزی، به صورت خودکار فعال می‌شوند. اسپرینکلرها به صورت چرخشی و پاششی عمل می‌کنند و سرعت بالایی در مهار آتش دارند.
۶. فایرباکس
فایرباکس یا همان جعبه آتش‌نشانی برای اطفاء حریق در محیط کاری اهمیت زیادی دارد. فایرباکس در واقع جعبه کمک‌های اولیه اطفاء حریق است و هر آنچه را که برای مهار آتش نیاز دارید، در اختیارتان قرار می‌دهد. با استفاده از این جعبه و سایر تجهیزات اطفاء حریق می‌توانید آتش را در یک محدوده خاص نگه دارید و از پخش آن جلوگیری کنید. فایرباکس، تا زمان رسیدن آتش‌نشان‌ها از شما حفاظت می‌کند و خسارات جانی و مالی را کاهش می‌دهد.
اهمیت ایجاد اقدامات ضد حریق در محیط های کار
محیط‌های کاری مملو از اسناد و مدارک مهم هستند. از سوی دیگر هر محیط کاری حداقل ۱۰ نیروی کار دارد. حفاظت از اسناد و مدارک و سلامت کارکنان، به اقدامات ضد حریق وابسته است. اگر این اقدامات به درستی و در سریع‌ترین زمان انجام نگیرند، دستاورد یک شرکت یا مؤسسه در عرض چند دقیقه نابود می‌شود. از سوی دیگر، سالانه بیش از ۲۰۰ نفر در اثر آتش‌سوزی محیط‌های کاری جان خود را از دست می‌دهند.
از این جهت، به منظور کاهش آمار و ارقام مرگ و میر کارکنان، ایجاد اقدامات امنیتی و اطفاء حریق در محیط کاری ضروری است. این اقدامات، علاوه بر اینکه خسارات جانی و مالی را کاهش می‌دهند، اعتبار یک شرکت را نیز تضمین می‌کنند. در چنین محیط کاری، احساس امنیت و آرامش کارکنان بیشتر می‌شود و در نتیجه راندمان کاری آن‌ها افزایش می‌یابد.
راندمان کاری کارکنان رابطه مستقیمی با پیشرفت و سوددهی یک شرکت یا مؤسسه دارد؛ به همین دلیل با ایجاد اقدامات امنیتی و ضد حریق می‌توانید آینده یک محیط کاری را تضمین کنید. این امر، به خودی خود اهمیت ایجاد اقدامات ضد حریق در محیط‌های کاری را نشان می‌دهد.
نحوه پیشگیری از آتش سوزی در محل کار
برای پیشگیری از آتش‌سوزی در یک محیط کاری، باید به دو اصل آموزش و تجهیزات توجه کنید. یکی از ضروری‌ترین اقدامات پیشگیرانه، نصب سیستم‌های اطفاء حریق و تجهیزات جانبی آن است. این سیستم‌ها به صورت خودکار، سیستم برق و گاز محل کار را بررسی می‌کنند و هرگونه اختلال در آن‌ها را گزارش می‌دهند. همچنین، در صورت بروز کوچک‌ترین خطر، آژیر می‌کشند و به صورت خودکار با واحد تعمیرات تماس می‌گیرند.
بدین ترتیب قبل از ایجاد آتش‌سوزی، اختلال به وجود آمده برطرف خواهد شد. از سوی دیگر، آموزش کارکنان و مدیران نیز اهمیت زیادی دارد. نحوه اطفاء حریق در محیط کاری به وسیله تجهیزات باید به تمامی افراد حاضر در محل کار آموزش داده شود.
چگونه ریسک آتش سوزی را در محیط کار بررسی کنیم؟
ریسک آتش‌سوزی همان پیش‌بینی شدت و میزان خسارت‌های جانی و مالی وارده به محیط کار است. باید بدانید که بررسی ریسک آتش‌سوزی یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری و اطفاء حریق در محیط کاری به حساب می‌آید. مدیران توانمند باید بتوانند ریسک آتش‌سوزی را قبل از وقوع چنین فاجعه‌ای بررسی و ارزیابی کنند. برای این کار، مدیران باید بتوانند محیط کاری خود را در یکی از دسته‌های پرخطر، کم‌خطر یا خطر معمولی قرار دهند. این امر، با توجه به نکات زیر تعیین می‌شود:
- بررسی میان تناسب تعداد کارکنان و متراژ محل کار: محیط کار پرخطر، محلی است که تعداد کارکنان آن نسبت به متراژ بیشتر باشد. در غیر این صورت، محیط کار در دسته کم‌خطر قرار می‌گیرد. در محیط‌های پرخطر ریسک آتش‌سوزی بسیار زیاد است.
- بررسی لوازم و تجهیزات آتش‌زا در محیط کار: هرچه تجهیزات الکتریکی و آتش‌زا در محل کار بیشتر باشد، ریسک آتش‌سوزی افزایش می‌یابد.
- بررسی قدمت سازه و ایمنی اتصالات برق: سیستم برق‌رسانی در سازه‌های قدیمی، امنیت بالایی ندارند. از این جهت، این سازه‌ها بیشتر در معرض آتش‌سوزی قرار می‌گیرند.
- بررسی محل قرارگیری انبار و عایق‌بندی آن: انبار هر شرکت، اداره یا مؤسسه، مملو از تجهیزات مورد نیاز و نسبتاً خطرناک است. از این جهت انبار نباید در مجاورت محیط کار کارکنان قرار بگیرد. همچنین، در ساخت انبار باید از عایق‌های ضد حریق استفاده شود. این امر، ریسک آتش‌سوزی را کاهش می‌دهد.
اقدامات لازم برای پیشگیری از آتش سوزی در محل کار
آتش‌سوزی در صورتی به وقوع می‌پیوندد که سه عنصر گرما، مواد سوختنی و اکسیژن در مجاورت یکدیگر قرار بگیرند. از آنجایی که محیط‌های کاری مملو از مواد سوختنی هستند، احتمال آتش‌سوزی آن‌ها نیز بیشتر است. به همین دلیل باید تمامی کارکنان اقدامات لازم برای پیشگیری و اطفاء حریق در محیط کاری را بلد باشند. از جمله مهم‌ترین اقدامات پیشگیری از آتش‌سوزی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از قرار گرفتن سه عنصر آتش در کنار یکدیگر خودداری کنید.
- برگه‌های کاغذی و زباله‌های آتش‌زا را درون آشپزخانه قرار ندهید.
- محیط‌های کاری را از عوامل اشتعال‌زا خالی کنید.
- از مصرف دخانیات در محیط‌های کاری اجتناب کنید.
- در پایان ساعات کاری، تمام وسایل برقی را خاموش کنید.
- از تجهیزات الکتریکی کم‌مصرف در محیط کار استفاده کنید تا مدار الکتریکی دچار بار اضافی نشود.
- دستگاه‌های کپی را در مجاورت قهوه‌ساز و چای‌ساز قرار ندهید.
- نحوه استفاده از تجهیزات اطفاء حریق در محیط کاری را به کارکنان آموزش دهید.
- محل خروج اضطراری را مشخص سازید.
- سیستم برق‌کشی ساختمان را به صورت دورهای بررسی کنید.
نحوه حفاظت از کارمندان در هنگام آتش سوزی
آموزش کارکنان در مورد نحوه اطفاء حریق در محیط کاری، نخستین گام برای حفاظت از آن‌ها است. تمامی کارکنان در هنگام بروز حریق باید به کپسول‌های آتش‌نشانی دسترسی داشته باشند. همچنین، توصیه می‌شود که پتو‌های نسوز را در دسترس کارکنان قرار دهید تا بتوانند سریعاً خود را از محل آتش‌سوزی دور کنند. برای حفاظت از کارکنان حتماً خروجی‌های اضطراری را با نمادهای شبرنگ بر روی دیوار یا زمین مشخص کنید تا سریعاً از محل کار خارج شوند.
سخن پایانی
اطفاء حریق در محیط کاری مهم‌ترین مسئله برای کارآفرینان، صنعت‌داران، کارکنان و… است. هر فرد در محل کار خود باید دوره‌های آموزشی لازم را گذرانده باشد تا بتواند از تجهیزات اطفاء حریق استفاده کند. شرکت طب کار پرانا با هدف کاهش خطرات انسانی راهنمای شما برای یادگیری نحوه اطفاء حریق است. این شرکت همچنین با ارائه انواع خدمات پزشکی، سلامت کارکنان را در هنگام استخدام ارزیابی می‌کند. جهت دریافت اطلاعات بیشتر در این مورد با شماره‌های درج‌شده تماس بگیرید.
سوالات متداول
۱. آموزش اطفاء حریق در محیط کاری چه لزومی دارد؟
این آموزش‌ها به کاهش تلفات انسانی و خسارت‌های مالی در محل کار کمک می‌کنند.
۲. اصول پیشگیری از آتش‌سوزی در محیط کار چیست؟
نصب تجهیزات ضد حریق و آموزش کارکنان، از مهم‌ترین اصول پیشگیرانه هستند.
۳. اقدامات قبل، حین و بعد از آتش‌سوزی را چگونه به کارکنان آموزش دهیم؟
برای آموزش و ارزیابی سلامت کارکنان، با شرکت طب کار پرانا در ارتباط باشید.
