اسپیرومتری معاینات طب کار

تست تنفس طب کار یکی از آزمایش‌هایی است که هم پیش از استخدام و هم به صورت دوره‌ای از کارکنان می‌گیرند. این تست نشان دهنده وضعیت سلامت سیستم تنفسی و ریوی افراد است و خصوصاً برای کسانی که در معرض گرد و غبار و آلودگی هستند، اهمیت زیادی دارد.

تست تنفس یا اسپیرومتری رایج‌ترین روش ارزیابی کارکرد سیستم تنفسی و تعیین حجم ریه است و یکی از مواردی است که در معاینات قبل از استخدام تامین اجتماعی جهت بررسی سلامت ریه فرد انجام می‌شود. با انجام اسپیرومتری معاینات طب کار می‌توان تناسب افراد با مشاغلی که نیاز به کارکرد مناسب ریوی دارند یا مواجهه با آلاینده‌های تنفسی در آن‌ها زیاد است را ارزیابی کرد. همچنین در معاینات ادواری مشاغل، با استفاده از این تست می‌توان بیماریهای ریه را در مواجهات زیان‌آور تنفسی، حتی در مرحله بدون علامت تشخیص داد و با کنترل مواجهه، از تشدید اختلال پیشگیری نمود.

اسپیرومتری معاینات طب کار چیست و چرا اهمیت دارد؟

اسپیرومتری یا تست تنفس جهت بررسی عملکرد ریه مهمترین، در دستر‌س‌ترین و کم هزینه‌ترین آزمون عملکرد ریه است. در این تست حجم هوای جابه‌جا شده بین ریه و محیط بیرون اندازه‌گیری می‌شود که در تشخیص بیماریهای ریوی بسیار کمک‌کننده است. بنابراین اسپیرومتری به منظور شناسایی بیماریهای ریه در مراحل اولیه بیماری انجام می‌شود.

تشخیص اختلال در عملکرد ریه با اسپیرومتری:

در اسپیرومتری حجم‌ها، ظرفیت‌های ریه و سرعت خروج گازها از ریه اندازه‌گیری می‌شود و اگر این مقادیر پایین‌تر از حد مورد انتظار باشد، نشان‌دهنده وجود اختلال در عملکرد ریوی است.

پارامترهای مهم:

• FVC ظرفیت حیاتی پرفشار
• FEV1 حجم هوای خروجی در ثانیه اول
• FEV1/FVC کسری از ظرفیت خروجی در ثانیه اول بازدم اجباری
• PEF حداکثر جریان بازدمی

هدف از انجام تست تنفس در معاینات طب کار:

• ارزیابی فعالیت پایه ریه به خصوص افرادی که قرار است در مشاغلی شروع به کار کنند که با مواد آسیب رساننده به ریه سروکار خواهندداشت.
• به عنوان تست غربالگری در معاینات دوره‌‌ای در تشخیص زودرس بیماریهای ریه که فاقد علائم بارز هستند.
• ارزیابی شدت بیماری­های انسدادی و تحدیدی ریه (تعیین نوع درمان و پیش‌آگهی)
• جهت تعیین ناتوانی تنفسی در بیماریهای شغلی
• کمک به تشخیص بیماری‌های تنفسی مثل COPD، آسم، برونشیت مزمن، نا به هنجاری قفسه سینه و بافت‌های ریوی

نحوه انجام تست اسپیرومتری:

برای انجام اسپیرومتری معاینات طب کار، ابتدا قد و وزن شما اندازه گیری می شود؛ زیرا براساس این اندازه ها دستگاه ظرفیت تنفسی افراد را سنجش خواهد نمود. لازم است که با دقت به مطالب كارشناس اسپيرومتري گوش فرا داده و عمل کنید.

• شروع: ابتدا بر روی صندلی کاملاً راحت و صاف بنشینید؛ کمربند خود را شل کنید تا فشاری بر خود احساس نکنید. سپس گیره بینی را زده و دهانی را که به شما نشان داده می‌شود داخل دهان خود بگذارید و محکم لبهایتان را دور قطعه دهانی ببندید و بعد تنفس را انجام دهید.
• در ادامه:1- ابتدا چند نفس(دم و بازدم) معمولی بکشید .
  2- یک دم عمیق؛ کامل و سریع نفس بکشید؛ بطوری که کلیه فضای ریه‌هایتان از هوا پر شده باشد.
  3- تا آنجا که می‌توانید بازدم را با سرعت؛ شدت و قدرت فوت کنید بطوریکه ریه‌ها کاملا” از هوا خالی شود و طول مدت بازدم شما حداقل 6 ثانیه طول بکشد. (همانند کسی که بخواهد یک آتش را با قدرت؛ شدت و سرعت خاموش نماید.)
  لازم به ذکر است که اهمیت انجام دم عمیق و کامل کمتر از انجام بازدم عمیق و کامل نمی‌باشد.

توصیه های لازم جهت انجام تست اسپیرومتری در معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای طب کار:

1. جهت درست انجام شدن تست با کارشناس همکاری کامل داشته باشید.
2. از فعالیت سنگین، خوردن غذای سنگین و مصرف سیگار ۶ –۷ ساعت قبل از تست خودداری کنید.
3. در صورتی که بیماری حاد تب‌دار، تهوع، استفراغ، افت فشار خون، خلط خونی داشته و یا عمل جراحی شکم و قفسه سینه در ۲ هفته اخیر انجام داده باشید، قادر به انجام تست نخواهید بود. پس موارد مذکور را حتما به کارشناس مربوطه اطلاع دهید.
4. مدارک پزشکی قبلی خود را در صورت وجود به خصوص عکس قفسه سینه، سی‌تی‌اسکن ریه، تستهای قبلی ریوی، اکوکاردیوگرافی، نوارقلب و … را به همراه داشته باشید.
5. در صورت استفاده از اسپری‌های تنفسی باید مصرف آن را به مدت ۲۴ ساعت قبل از انجام تست قطع کنید و در مواقع بروز علایم از سالبوتامول، ۲ پاف در صورت لزوم استفاده نمایید.
6. مصرف داروهای تنفسی مانند تئوفیلین یا داروهای ضدحساسیت مانند آنتی‌هیستامین‌ها را به مدت ۲۴ ساعت قطع کنید.
7. داروهای استروئیدی (کورتون) شامل: پردنیزولون، هیدروکورتیزون ، بتامتازون، دگزامتازون و … استفاده نشود.

موارد منع انجام تست ریه طب کار

انجام تست ریه طب کار یا همان اسپیرومتری طب کار در صورت داشتن یک سری علائم و یا سوابق بیماری منع شده است. توجه به این موارد اهمیت زیادی دارد، به همین دلیل در این بخش به آن خواهیم پرداخت.

سابقه عفونت ریه

سابقه عفونت ریه باعث منع اسپیرومتری طب کار می‌شود. این موضوع به این دلیل است که عفونت می‌تواند باعث التهاب و آسیب به ریه‌ها شود که می‌تواند بر عملکرد ریه و دقت نتایج آزمایش تأثیر بگذارد.

فشار خون کنترل نشده

تست تنفس طب کار برای افرادی که فشار خون کنترل نشده دارند نیز منع شده است زیرا برخی از آزمایش‌های ریه احتمال دارد نیاز به فعالیت داشته باشند، که می‌تواند فشار خون را بیشتر افزایش دهد و خطری برای فرد ایجاد کند.

سابقه سل یا بیماری‌های تنفسی

برای کسانی که سابقه بیماری سل دارند، انجام تست ریه طب کار ممنوع است، زیرا این شرایط می‌تواند بر عملکرد ریه و دقت نتایج آزمایش تأثیر بگذارد. علاوه بر این، افراد مبتلا به این شرایط احتمال دارد در طول آزمایش دچار مشکل شوند و انجام این آزمایش به آن‌ها آسیب برساند.

سابقه جراحی قفسه سینه یا شکم در 3 هفته گذشته

اگر فردی کمتر از 3 هفته پیش از تست تنفس طب کار جراحی قفسه سینه و یا شکم انجام داده باشد، نباید آزمایش دهد. این افراد هنوز به طور کانل دوران نقاهت خود را پشت سر نگذاشته اند و با انجام این کار ممکن به آن‌ها بیش از حد فشار وارد شود و به سلامتی آن‌ها آسیب بزند.

سابقه حمله قلبی در 6 هفته گذشته

همچنین کسانی که در 6 هفته اخیر سابقه حمله قلبی داشته اند، نیز از انجام تست تنفس طب کار منع می‌شوند. زیرا این افراد نباید به خود فشار بیاورند و بالا رفتن ضربان می‌توان برای آن‌ها خطر آفرین باشد و موجب وخیم شدن شرایط آن‌ها گردد.

شواهد تنگی نفس آشکار

همچنین افرادی که مشکلات تنفسی دارند نباید تست تنفس طب کار را انجام دهند، زیرا ممکن است دچار نفس تنگی سوند و برای فشار بیش از حد به آن‌ها وارد شود. به همین دلیل نباید ریسک انجام این آزمایش را بپذیرند.

توجه به این نکته ضروری است که این موارد منع مصرف ممکن است بسته به نوع خاصی از آزمایش ریه که انجام می‌شود متفاوت باشد. افراد باید همیشه با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود و مرکز آزمایش مشورت کنند تا مشخص کنند که آیا واجد شرایط آزمایش هستند و چه اقدامات احتیاطی باید انجام شود.

ضرورت اسپیرومتری طب کار

اسپیرومتری یک آزمایش رایج عملکرد ریه است که میزان هوایی که فرد می‌تواند استنشاق و بازدم کند و همچنین سرعت انجام این کار را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش اغلب در طب کار برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص علائم اولیه بیماری ریوی ناشی از قرار گرفتن در معرض محیط کار استفاده می‌شود. در زیر به برخی از دلایل ضرورت انجام تست اسپیرومتری در طب کار اشاره می‌شود.

غربالگری قبل از استخدام

بسیاری از کارفرمایان به آزمایش اسپیرومتری به عنوان بخشی از فرایند غربالگری قبل از استخدام نیاز دارند. این به شناسایی افرادی که ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض محل کار در معرض خطر ابتلا به بیماری ریوی باشند، کمک می‌کند.

نظارت مداوم

برای افرادی که در مشاغلی کار می‌کنند که در معرض خطرات تنفسی مانند گرد و غبار، مواد شیمیایی یا دود هستند، ممکن است به آزمایش اسپیرومتری منظم برای نظارت بر عملکرد ریه در طول زمان نیاز باشد. این می‌تواند به شناسایی علائم اولیه بیماری ریوی و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک کند.

رعایت مقررات

در برخی از صنایع، این تست طبق قانون یا مقررات الزامی است. به عنوان مثال، اداره ایمنی و بهداشت شغلی نیاز به آزمایش اسپیرومتری برای کارگرانی دارد که در معرض مواد خاصی مانند آزبست یا سیلیس هستند را ضروری اعلام کرده است.

تشخیص بیماری ریوی

این تست همچنین می‌تواند برای تشخیص بیماری‌های ریوی مانند بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) یا آسم استفاده شود. این می‌تواند به راهنمایی درمان و مدیریت این شرایط و همچنین شناسایی هر گونه عواملی در محل کار که ممکن است در ایجاد بیماری مؤثر باشد کمک کند.

ارزیابی برنامه‌های حفاظت تنفسی

کارفرمایان ممکن است از این آزمایش برای ارزیابی اثربخشی برنامه‌های حفاظت تنفسی خود استفاده کنند، برنامه‌هایی که برای محافظت از کارگران در برابر خطرات تنفسی طراحی شده‌اند. با اندازه‌گیری عملکرد ریه قبل و بعد از استفاده از تجهیزات حفاظت تنفسی، کارفرمایان می‌توانند تشخیص دهند که چه میزان توانسته‌اند از کارکنان محافظت کند.

به طور کلی، تست تنفس طب کار ابزار مهمی برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص علائم اولیه بیماری ریوی ناشی از قرار گرفتن در معرض محیط کار است. با شناسایی افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری ریوی و اجرای راهبردهای پیشگیری و مدیریت مناسب، آزمایش اسپیرومتری می‌تواند به محافظت از سلامت و ایمنی کارگران کمک کند.

فاکتورهای کلیدی در انجام اسپیرومتری طب کار

اسپیرومتری ابزاری کلیدی در طب کار برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص علائم اولیه بیماری ریوی ناشی از قرار گرفتن در معرض محیط کار است. عوامل کلیدی آن شامل از غربالگری قبل از استخدام، نظارت مستمر، رعایت مقررات، تشخیص بیماری ریوی و ارزیابی برنامه‌های حفاظت تنفسی می‌شود.

غربالگری قبل از استخدام به شناسایی افرادی که احتمال دارد به دلیل قرار گرفتن در محل کار در معرض خطر ابتلا به بیماری ریوی باشند، کمک می‌کند. نظارت مداوم برای افرادی که در مشاغلی کار می‌کنند که در معرض خطرات تنفسی مانند گرد و غبار، مواد شیمیایی یا دود هستند، مهم است.

تشخیص بیماری ریوی با استفاده از این تست می‌تواند به راهنمایی درمان و مدیریت این شرایط و همچنین شناسایی عوامل محیط کار که ممکن است در ایجاد بیماری مؤثر باشد کمک کند. ارزیابی برنامه‌های حفاظت تنفسی برای اطمینان از اینکه کارگران به اندازه کافی از خطرات تنفسی محافظت می‌شوند، مهم است.

به طور کلی، تست تنفس طب کار ابزار مهمی برای ارزیابی عملکرد ریه و تشخیص علائم اولیه بیماری ریوی ناشی از قرار گرفتن در معرض محیط کار به حساب می‌آید. با شناسایی افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری ریوی و اجرای راهبردهای پیشگیری و مدیریت مناسب، آزمایش اسپیرومتری می‌تواند به محافظت از سلامت و ایمنی کارگران کمک کند.
مقدار نرمال اسپیرومتری چقدر است؟

مقدار طبیعی اسپیرومتری بسته به عواملی مانند سن، جنسیت، قد و قومیت می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، به طور کلی، موارد زیر مقادیر طبیعی برای اسپیرومتری در نظر گرفته می‌شوند.

ظرفیت حیاتی اجباری (FVC)

این مقدار کل هوایی است که فرد می‌تواند پس از یک نفس عمیق به شدت بازدم کند. محدوده طبیعی برای FVC معمولاً بین 80-120٪ مقدار پیش‌بینی شده بر اساس سن، جنسیت و قد است.

حجم بازدم اجباری در 1 ثانیه (FEV1)

میزان هوایی که فرد می‌تواند در یک ثانیه پس از نفس عمیق بازدم کند را اندازه‌گیری می‌کند. محدوده نرمال برای FEV1 نیز معمولاً بین 80-120 درصد مقدار پیش بینی شده است.

نسبت FEV1/FVC

این نسبت برای ارزیابی انسداد جریان هوا استفاده می‌شود. یک نسبت نرمال معمولاً بیشتر از 70-75٪ است. توجه به این نکته مهم است که این مقادیر بسته به معادلات مرجع خاصی که توسط آزمایشگاه‌ها یا ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی مختلف استفاده می‌شوند، می‌توانند کمی متفاوت باشند.

علاوه بر این، تغییرات فردی در عملکرد ریه نیز ممکن است بر آنچه برای هر فرد طبیعی در نظر گرفته می‌شود، تأثیر بگذارد. بنابراین، تفسیر نتایج اسپیرومتری در زمینه سلامت کلی و تاریخچه پزشکی یک فرد مهم است.

نتیجه گیری:

بنابراین در اسپیرومتری آزمایشات و معاینات طب کار مشخص می‌شود که آیا اختلالی در عملکرد ریه فرد که شامل بررسی حجم‌ها و ظرفیت‌های ریوی است وجود دارد یا خیر. در صورت تشخیص اختلال در عملکرد ریه در اسپیرومتری معاینات طب کار، پزشک متخصص طب کار با بررسی مواجهات فرد با عوامل زیان‌آور در مشاغل قبلی و نیز شغل فعلی وی ارتباط آن‌ها را با شغل تعیین می‌کند. در صورتی‌که بیماری تنفسی ناشی از شغل فرد باشد بایستی اقدامات لازم در خصوص جلوگیری از پیشرفت آن صورت گیرد. همچنین از حضور فرد در محیط‌هایی که آلاینده وجود دارد اجتناب گردد. بدین منظور جهت انجام تست تنفس یا اسپیرومتری می‌توانید با مراجعه به مرکز طب کار پرانا از سلامت ریه‌های خود مطمئن شوید.