اسپیرومتری معاینات طب کار

تست تنفس یا اسپیرومتری رایج‌ترین روش ارزیابی کارکرد سیستم تنفسی و تعیین حجم ریه است و یکی از مواردی است که در معاینات قبل از استخدام تامین اجتماعی جهت بررسی سلامت ریه فرد انجام می‌شود. با انجام اسپیرومتری معاینات طب کار می‌توان تناسب افراد با مشاغلی که نیاز به کارکرد مناسب ریوی دارند یا مواجهه با آلاینده‌های تنفسی در آن‌ها زیاد است را ارزیابی کرد. همچنین در معاینات ادواری مشاغل، با استفاده از این تست می‌توان بیماریهای ریه را در مواجهات زیان‌آور تنفسی، حتی در مرحله بدون علامت تشخیص داد و با کنترل مواجهه، از تشدید اختلال پیشگیری نمود.

اسپیرومتری معاینات طب کار چیست و چرا اهمیت دارد؟

اسپیرومتری یا تست تنفس جهت بررسی عملکرد ریه مهمترین، در دستر‌س‌ترین و کم هزینه‌ترین آزمون عملکرد ریه است. در این تست حجم هوای جابه‌جا شده بین ریه و محیط بیرون اندازه‌گیری می‌شود که در تشخیص بیماریهای ریوی بسیار کمک‌کننده است. بنابراین اسپیرومتری به منظور شناسایی بیماریهای ریه در مراحل اولیه بیماری انجام می‌شود.

تشخیص اختلال در عملکرد ریه با اسپیرومتری:

در اسپیرومتری حجم‌ها، ظرفیت‌های ریه و سرعت خروج گازها از ریه اندازه‌گیری می‌شود و اگر این مقادیر پایین‌تر از حد مورد انتظار باشد، نشان‌دهنده وجود اختلال در عملکرد ریوی است.

پارامترهای مهم:

• FVC ظرفیت حیاتی پرفشار
• FEV1 حجم هوای خروجی در ثانیه اول
• FEV1/FVC کسری از ظرفیت خروجی در ثانیه اول بازدم اجباری
• PEF حداکثر جریان بازدمی

هدف از انجام تست تنفس در معاینات طب کار:

• ارزیابی فعالیت پایه ریه به خصوص افرادی که قرار است در مشاغلی شروع به کار کنند که با مواد آسیب رساننده به ریه سروکار خواهندداشت.
• به عنوان تست غربالگری در معاینات دوره‌‌ای در تشخیص زودرس بیماریهای ریه که فاقد علائم بارز هستند.
• ارزیابی شدت بیماری­های انسدادی و تحدیدی ریه (تعیین نوع درمان و پیش‌آگهی)
• جهت تعیین ناتوانی تنفسی در بیماریهای شغلی
• کمک به تشخیص بیماری‌های تنفسی مثل COPD، آسم، برونشیت مزمن، نا به هنجاری قفسه سینه و بافت‌های ریوی

نحوه انجام تست اسپیرومتری:

برای انجام اسپیرومتری معاینات طب کار، ابتدا قد و وزن شما اندازه گیری می شود؛ زیرا براساس این اندازه ها دستگاه ظرفیت تنفسی افراد را سنجش خواهد نمود. لازم است که با دقت به مطالب كارشناس اسپيرومتري گوش فرا داده و عمل کنید.

• شروع: ابتدا بر روی صندلی کاملاً راحت و صاف بنشینید؛ کمربند خود را شل کنید تا فشاری بر خود احساس نکنید. سپس گیره بینی را زده و دهانی را که به شما نشان داده می‌شود داخل دهان خود بگذارید و محکم لبهایتان را دور قطعه دهانی ببندید و بعد تنفس را انجام دهید.
• در ادامه:1- ابتدا چند نفس(دم و بازدم) معمولی بکشید .
  2- یک دم عمیق؛ کامل و سریع نفس بکشید؛ بطوری که کلیه فضای ریه‌هایتان از هوا پر شده باشد.
  3- تا آنجا که می‌توانید بازدم را با سرعت؛ شدت و قدرت فوت کنید بطوریکه ریه‌ها کاملا” از هوا خالی شود و طول مدت بازدم شما حداقل 6 ثانیه طول بکشد. (همانند کسی که بخواهد یک آتش را با قدرت؛ شدت و سرعت خاموش نماید.)
  لازم به ذکر است که اهمیت انجام دم عمیق و کامل کمتر از انجام بازدم عمیق و کامل نمی‌باشد.

توصیه های لازم جهت انجام تست اسپیرومتری در معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای طب کار:

1. جهت درست انجام شدن تست با کارشناس همکاری کامل داشته باشید.
2. از فعالیت سنگین، خوردن غذای سنگین و مصرف سیگار ۶ –۷ ساعت قبل از تست خودداری کنید.
3. در صورتی که بیماری حاد تب‌دار، تهوع، استفراغ، افت فشار خون، خلط خونی داشته و یا عمل جراحی شکم و قفسه سینه در ۲ هفته اخیر انجام داده باشید، قادر به انجام تست نخواهید بود. پس موارد مذکور را حتما به کارشناس مربوطه اطلاع دهید.
4. مدارک پزشکی قبلی خود را در صورت وجود به خصوص عکس قفسه سینه، سی‌تی‌اسکن ریه، تستهای قبلی ریوی، اکوکاردیوگرافی، نوارقلب و … را به همراه داشته باشید.
5. در صورت استفاده از اسپری‌های تنفسی باید مصرف آن را به مدت ۲۴ ساعت قبل از انجام تست قطع کنید و در مواقع بروز علایم از سالبوتامول، ۲ پاف در صورت لزوم استفاده نمایید.
6. مصرف داروهای تنفسی مانند تئوفیلین یا داروهای ضدحساسیت مانند آنتی‌هیستامین‌ها را به مدت ۲۴ ساعت قطع کنید.
7. داروهای استروئیدی (کورتون) شامل: پردنیزولون، هیدروکورتیزون ، بتامتازون، دگزامتازون و … استفاده نشود.

نتیجه گیری:

بنابراین در اسپیرومتری آزمایشات و معاینات طب کار مشخص می‌شود که آیا اختلالی در عملکرد ریه فرد که شامل بررسی حجم‌ها و ظرفیت‌های ریوی است وجود دارد یا خیر. در صورت تشخیص اختلال در عملکرد ریه در اسپیرومتری معاینات طب کار، پزشک متخصص طب کار با بررسی مواجهات فرد با عوامل زیان‌آور در مشاغل قبلی و نیز شغل فعلی وی ارتباط آن‌ها را با شغل تعیین می‌کند. در صورتی‌که بیماری تنفسی ناشی از شغل فرد باشد بایستی اقدامات لازم در خصوص جلوگیری از پیشرفت آن صورت گیرد. همچنین از حضور فرد در محیط‌هایی که آلاینده وجود دارد اجتناب گردد. بدین منظور جهت انجام تست تنفس یا اسپیرومتری می‌توانید با مراجعه به مرکز طب کار پرانا از سلامت ریه‌های خود مطمئن شوید.