فهرست محتوا
جوشکاری یک فرآیند حیاتی در صنعت است که برای اتصال قطعات فلزی با یکدیگر استفاده می‌شود. این کار، می‌تواند موجب اتصال قوی و با دوام بالا در قطعات شود. انجام این فرآیند، ممکن است خطراتی را به همراه داشته باشد. به همین دلیل، انجام آزمایشات طب کار و آشنایی با خطرات جوشکاری، ضروری هستند.
جوشکاری در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، ساخت و ساز، صنعت دریایی و صنایع فلزی استفاده می‌شود. انجام این فعالیت، خطراتی را به همراه دارد که در صورت عدم رعایت ایمنی، می‌تواند منجر به آسیب‌ها و حوادث جدی شوند. بنابراین، جلوگیری از خطرات ناشی از جوشکاری، بسیار مهم است و باید به آنها دقت داشته باشید.
جوشکاران در طول فرآیند جوشکاری با خطرات مختلفی روبرو هستند. ممکن است با حرارت بالا، اشعه UV، گازهای سمی، انفجار و آتش‌سوزی مواجه شوند. از این رو، اتخاذ اقدامات ایمنی مناسب از جمله استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، آموزش مناسب، و رعایت استانداردهای ایمنی، می‌تواند زندگی و سلامتی کارکنان را حفظ کند.
فرآیند جوشکاری، ممکن است باعث تولید حرارت بالا و ایجاد اشعه شود. اگر اقدامات لازم در جهت پیشگیری از آتش‌سوزی انجام نشود، باعث ایجاد حریق در محیط کار می‌شود که خسارات مالی جدی، آسیب به تجهیزات و خطر جانی برای کارکنان را در پی دارد.
جوشکاری نقش بسیار مهمی در ایجاد قطعات فلزی با کیفیت و عمر مفید آنها دارد. اگر در فرآیند جوشکاری، اقدامات ایمنی و کنترل کیفیت صورت نگیرد، ممکن است جوش‌ها ناپایدار باشند و با گذشت زمان، ترک‌ها، شکستگی‌ها و نقاط ضعف در قطعه جوشی ایجاد شود. این موارد ممکن است منجر به خرابی قطعه، عملکرد نامناسب و در نهایت حوادث جدی شوند.
علاوه بر این‌ها، فرآیند جوشکاری، می‌تواند منجر به تولید دود، گازهای سمی و زباله‌های خطرناک شود که به محیط زیست و سلامت انسان‌ها آسیب می‌‌رسانند. از این رو، استفاده از سیستم‌های استخراج و تصفیه گازها، مدیریت صحیح زباله‌ها و انتقال به محل‌های مجاز و رعایت استانداردهای محیط زیستی در فرآیند جوشکاری بسیار حائز اهمیت هستند.
در صورتی که جوشکاری به درستی انجام نشود، ممکن است باعث ضعف در ساختارهای فلزی شود. این موضوع می‌تواند در مورد ساختمان‌ها، پل‌ها، تجهیزات صنعتی و سازه‌های حیاتی مانند خطوط لوله گاز و نفت بسیار خطرناک باشد. به همین دلیل، رعایت استانداردها و روش‌های جوشکاری صحیح می‌تواند از لحاظ امنیتی بسیار مهم باشد.
عوارض و خطرات جوشکاری در کوتاه مدت
شغل جوشکاری ممکن است برخی عوارض و خطرات را در کوتاه مدت به همراه داشته باشد. در زیر به برخی از این خطرات اشاره می‌کنیم:
آسیب‌های فیزیکی
جوشکاران در معرض آسیب‌های فیزیکی مختلف قرار می‌گیرند؛ مانند سوختگی‌ها، بریدگی‌ها، ضربه‌ها و لغزش‌ها که هر کدام با عوارض جسمی متعددی همراه هستند. استفاده نادرست از ابزارها و تجهیزات، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود.
خطرات حرارتی
در جوشکاری، درجه حرارت بالا استفاده می‌شود و این می‌تواند باعث سوختگی و گرمای زیاد در بدن شود. عدم استفاده از لباس‌های مناسب و تجهیزات حفاظتی، می‌تواند خطرات حرارتی را افزایش دهد.
آسیب‌های تنفسی
در جوشکاری، دودهای سمی و گازهای مضر تولید می‌شوند که می‌توانند به ریه‌ها و سیستم تنفسی آسیب برسانند. استفاده از ماسک‌ها و سیستم‌های تهویه مناسب می‌تواند خطرات تنفسی را به حداقل برسانند.
مسمومیت‌های شیمیایی
در برخی فرآیندهای جوشکاری، مواد شیمیایی سمی مانند فلزات سنگین و گازهای سمی استفاده می‌شوند. تماس مستقیم با این مواد می‌تواند به مسمومیت و صدمات دائمی منجر شوند. استفاده از مواد شیمیایی به صورت صحیح و استفاده از تجهیزات حفاظتی می‌توانند از بروز چنین صدماتی جلوگیری کنند.
برای کاهش خطرات ناشی از جوشکاری در کوتاه مدت، لازم است که جوشکاران آموزش‌های لازم را دریافت کنند. همچنین استفاده از تجهیزات حفاظتی الزامی است. محیط کار نیز باید به صورت اصولی، آماده شود و دستورالعمل‌ها و استانداردهای ایمنی را مورد توجه قرار دهند. تمام این موارد، با انجام معاینات شغلی و آزمایشات طب کار پیش از استخدام صورت می‌گیرند.
عوارض و خطرات شغل جوشکاری در بلند مدت
در جوشکاری، خطرات و آسیب‌های بلند مدتی هم وجود دارند. در زیر به برخی از این عوارض و خطرات اشاره می‌کنیم:
آسیب‌های تنفسی
جوشکاران ممکن است در حین کار، دود، گاز و ذرات معلق در هوا را تنفس کنند. این عوامل می‌توانند باعث بروز عفونت‌های ریوی، آسم، بیماریهای تنفسی مزمن و حتی سرطان شوند.
آسیب‌های پوستی
تماس مستقیم با مواد شیمیایی، اشعه UV و حرارت بالا می‌تواند باعث سوختگی، تحریک پوست، التهاب و تشکیل زخم‌ها در پوست جوشکاران شود.
صدمات و آسیب‌های جسمانی
جوشکاران ممکن است در معرض ضربه‌ها، برش‌ها، سقوط اشیاء سنگین یا ابزارهای برقی قرار بگیرند که این‌ها می‌توانند شکستگی استخوان‌ها، جراحات جدی و حتی فوت را در پی داشته باشند.
بروز آسیب‌های عصبی و روانی
برخی از مواد شیمیایی استفاده شده در جوشکاری، می‌توانند عصب‌ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث بروز علائمی مانند سردرد، گیجی، اختلال در تعادل و مشکلات حافظه شوند.
نوسانات حرارتی
در فرآیند جوشکاری، قطعات فلزی به دمای بالا گرم می‌رسند و سپس به سرعت سرد می‌شوند. این تغییرات حرارتی، ممکن است باعث تنش در ساختار فلزی شوند و ترک‌ها و شکستگی‌هایی را در قطعات به وجود می‌آورند.
تماس با مواد شیمیایی خطرناک
در جوشکاری، از مواد شیمیایی مختلفی مانند مواد حل کننده، رنگ‌ها و غیره استفاده می‌شوند که ممکن است سمی باشند و اگر اصول ایمنی و بهداشت رعایت نشود، باعث آسیب به جوشکاران می‌شوند.
صدمات و آسیب‌های ناشی از وسایل کار
استفاده از ابزارها و تجهیزات جوشکاری، نیازمند مهارت و دقت است. عدم استفاده صحیح از این وسایل، باعث بروز صدمات و آسیب‌های جسمانی می‌شود.
خطر آتش سوزی
جوشکاران در محیط‌هایی که آتش، گازها و مواد قابل اشتعال وجود دارد، کار می‌کنند. این عوامل، می‌توانند باعث ایجاد حوادث آتش‌سوزی و انفجار شوند که خطر جدی برای جوشکاران و محیط اطراف به همراه دارند.
خطرات ناشی از ماشین آلات و تجهیزات
جوشکاران در تعامل مستقیم با ماشین آلات و تجهیزات پیچیده قرار می‌گیرند. عدم استفاده صحیح از این تجهیزات و نقص در عملکرد آنها، می‌تواند باعث بروز حوادث و صدمات جدی شوند.
عوارض ارگونومیک
جوشکاری به دلیل نیاز به قرار گرفتن در وضعیت‌های غیرطبیعی، جابجایی بارهای سنگین و ایستادن طولانی مدت، می‌تواند منجر به عوارض ارگونومیک شامل درد عضلانی، آسیب به اسکلت عضلانی و مشکلات اسپینال شود.
نور و صدا
در فرآیند جوشکاری، نور قوی قوس الکتریکی و صدای بلند قوس الکتریکی ایجاد می‌شوند. این عوامل، ممکن است باعث ایجاد تحریک در چشم‌ها، کاهش دید و حتی کوری موقت شوند. صدای بلند قوس الکتریکی همچنین می‌تواند آسیب شنوایی و استرس را به وجود آورد.
توصیه می‌شود جهت کاهش عوارض و خطرات شغل جوشکاری در بلند مدت، از ایمنی و بهداشت حرفه‌ای پیروی کنید. این مورد، شامل استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب، اطلاعات کافی در مورد مواد شیمیایی، آموزش‌های ایمنی و بهداشت، کنترل دود و گازها، استفاده از تجهیزات صحیح و مراقبت از سلامتی شامل تغذیه مناسب و ورزش هستند. همچنین، از رعایت استانداردها و مقررات مربوطه و ارائه مراقبت‌های پزشکی منظم بهره ببرید. با در نظر گرفتن این موارد، می‌توانید از عوامل زیان آور جوشکاری جلوگیری کنید.
مخاطرات شغل جوشکاری
در جوشکاری، مخاطرات مختلفی وجود دارند که افراد در معرض آنها قرار دارند. هر کدام از عوارض شغل جوشکاری، می‌توانند باعث بروز مشکلات جسمی و حتی روانی متعددی باشند. برخی از این مخاطرات شامل موارد زیر هستند:
- خطر آتش‌سوزی و انفجار
- آسیب‌های تنفسی
- خطر تماس با جریان برق
- خطر سقوط و آسیب در پروژه‌های ساختمانی
- خطر صدمات فیزیکی
برای کاهش مخاطرات شغل جوشکاری، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای بسیار حائز اهمیت است. استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب مانند کاپشن‌ها، عینک‌های محافظ، دستکش‌ها، کفش‌های ایمنی و ماسک‌های تنفسی، ضروری هستند. همچنین، آموزش‌های منظم در زمینه ایمنی و بهداشت، کنترل محیط کار و استفاده صحیح از تجهیزات جوشکاری می‌تواند بهبود وضعیت ایمنی در این شغل ایجاد کند. تمام این موارد، با معاینات بدو استخدام انجام می‌شوند.
اشعه های مضر ناشی از جوشکاری
در فرآیند جوشکاری، انواعی از اشعه‌ها و امواج الکترومغناطیسی تولید می‌شوند که ممکن است برای سلامتی افراد مخاطراتی را به وجود آورند. در زیر به برخی از اشعه‌ها و مخاطرات مرتبط با آنها اشاره می‌کنیم.
اشعه فرابنفش (UV)
در فرآیند جوشکاری، اشعه فرابنفش (UV) تولید می‌شود. این اشعه برای چشم‌ها و پوست مضر است. تماس طولانی مدت با اشعه UV می‌تواند منجر به سوختگی، التهاب و حتی سرطان پوست شود. به همین دلیل، استفاده از عینک‌های محافظ با فیلتر UV و پوشیدن لباس‌های مناسب برای محافظت از پوست بسیار مهم است.
اشعه مرئی
بالا بودن شدت نور و نویز قوس الکتریکی در جوشکاری، ممکن است باعث خستگی چشم و کاهش دید در درازمدت شود. استفاده از عینک‌های محافظ با فیلتر مخصوص در برابر نور قوس الکتریکی و کاهش تماس مستقیم با نور قوس الکتریکی می‌تواند از این مخاطره‌ها جلوگیری کند.
اشعه مادون قرمز (IR)
در فرآیند جوشکاری، اشعه مادون قرمز نیز تولید می‌شود که می‌تواند گرما و حرارت بالا را به اطراف منتقل کند. تماس طولانی مدت با این اشعه، به سوختگی و آسیب به پوست و بافت‌های بدن منجر می‌شود. استفاده از لباس‌های مناسب و کاورهای حرارتی، از این مخاطرها جلوگیری می‌کند.
امواج الکترومغناطیسی مرتبط با جوشکاری
جوشکاری ممکن است باعث تولید امواج الکترومغناطیسی مانند امواج رادیوفرکانسی (RF) شود. این امواج، با تداخل با سیستم‌های الکترونیکی دارند و مشکلاتی مانند ناهماهنگی در تجهیزات الکترونیکی یا اختلال در سیستم‌های ارتباطی ایجاد می‌کنند. برای مقابله با این مسئله، استفاده از سیستم‌های سد RF و رعایت استانداردهای امنیت الکترومغناطیسی در محیط‌های جوشکاری، توصیه می‌شوند.
دود و گازهای مضر تولید شده از جوشکاری
دود و گازهای مضری که در فرآیند جوشکاری تولید می‌شوند، می‌توانند برای جوشکاران و افرادی که در نزدیکی محل جوشکاری حضور دارند، خطراتی ایجاد کنند. برخی از دود و گازهای مضر رایج در جوشکاری عبارتند از:
- دی اکسید کربن
- اکسید نیتروژن
- ذرات جامد
- گازهای جیوه
روش های پیشگیری از خطرات احتمالی در حین جوشکاری
جوشکاری فعالیتی است که خطرات مختلفی را به همراه دارد؛ از جمله این موارد، می‌توانیم به خطر آتش سوزی، آسیب‌های شنوایی و بینایی، تنفس مواد مضر، صدمات فیزیکی و غیره اشاره کنیم.
در هنگام جوشکاری، حتما از تجهیزات ایمنی مناسب، شامل عینک محافظ جوشکاری، کاپشن و دستکش‌های حرارتی، کفش ایمنی و کلاه جوشکاری استفاده کنید. این تجهیزات به شما کمک می‌کنند از آسیب‌های جسمانی جلوگیری نمایید.
اطمینان حاصل کنید که در محیط جوشکاری، تهویه هوای کافی و مناسب وجود داشته باشد. هواکش به خروج گازها و دودهای مضر کمک می‌کند و میزان تنفس مواد مضر را کاهش می‌دهد. همچنین، اطمینان حاصل کنید که محیط کار، تهویه مناسب دارد.
اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از آتش سوزی، از آمادگی‌های مورد نیاز برای جوشکاری است. اطمینان حاصل کنید که منطقه کاری شما خالی از مواد قابل اشتعال بوده و از تجهیزات آتشنشانی مناسب برای مواجهه با هرگونه حریق استفاده نمایید. علاوه بر این، از طریق دوره‌های آموزشی مربوطه و مطالعه منابع معتبر، درباره فنون و روش‌های ایمن جوشکاری آگاهی کامل را به دست آورید.
هنگام جوشکاری، فاصله مناسب از قطعه کاری و مواد قابل اشتعال را حفظ کنید. این کار به شما کمک می‌کند آسیب‌های فیزیکی و احتمال آتش سوزی کاسته شوند.
قبل از شروع به کار، تجهیزات جوشکاری خود را بررسی کرده و اطمینان حاصل نمایید که در وضعیت عالی قرار دارند. همچنین، آنها را به دور از مواد قابل اشتعال قرار دهید.
در صورت بروز خطرات احتمالی، باید آماده و آگاه باشید. آموزش‌های اولیه امداد و نجات، استفاده از اطفا کننده‌ها و اقدامات اضطراری دیگر می‌تواند در این مورد مفید باشند.
مخاطرات جوشکاری در فضاهای بسته
جوشکاری در فضاهای بسته، همواره با خطرات بیشتری همراه است. از مهمترین خطرات جوشکاری در این فضاها، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- کاهش سطح اکسیژن
- بالا رفتن دما
- احتمال خطر انفجار
- خطر برق گرفتگی
جمع بندی
جوشکاری یکی از فعالیت‌هایی است که افراد فعال در آن، با خطرات متعددی مواجه می‌شوند. این خطرات جوشکاری، می‌توانند ناشی از نور و قوس‌های الکتریکی به وجود آمده در حین کار یا سایر خطرات جانبی باشند. در هر صورت، برای حفظ سلامت و بهبود کیفیت کار در صنایع مختلف، انجام معاینات شغلی طب کار ضروری هستند. کارشناسان ما در سایت طب کار پرانا شما را در این زمینه راهنمایی خواهند کرد.
سوالات متداول
۱. چگونه می‌توان خطرات جوشکاری را کاهش داد؟
با رعایت موارد ایمنی و در نظر داشتن معاینات دوره‌ای.
۲. چگونه باید در مقابل آتش‌سوزی در جوشکاری عمل کرد؟
اطلاع رسانی به مسئول مربوطه، استفاده از تجهیزات اطفا حریق و یا ترک فوری محل.
۳. چه اقداماتی برای جلوگیری از برق‌گرفتگی در جوشکاری باید انجام داد؟
استفاده از دستکش‌های عایق و اطمینان از صحت عملکرد تجهیزات.
