آزمایشات و معاینات طب کار پرانا

فرم بدن هر شخص در ظاهر، شکل گرفته از وضعیت ستون فقرات وی است. انحراف از وضعیت مطلوب بدنی موجب کاهش کارایی مکانیکی فرد شده و او را در معرض آسیب‌های اسکلتی-عضلانی قرار می‌دهد. باتوجه به عدم آگاهی افراد از نحوه صحیح انجام برخی کارهای روزمره، این فرم می‌تواند پس از مدتی تحت تاثیر پوسچرهای غلط دچار ناهنجاری شود.

ناهنجاری‌های اسکلتی-عضلانی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های شغلی در افراد شاغل است که به‌طور عمده در کمر، گردن و اندام‌های فوقانی مشاهده می‌شود. ناهنجاری‌های ایجاد شده پس از مدتی می‌تواند یکی از دلایل از کار افتادگی زودهنگام فرد و یا کاهش سطح کیفیت در کار و زندگی شخصی فرد باشد. کلیه افراد شاغل خصوصا افرادی که به‌دلیل شغل در معرض خطر بیشتری هستند، توصیه می‌شود طی چکاپ سلامت معاینات دوره‌ای، ارزیابی اسکلتی-عضلانی و حرکات اصلاحی را انجام دهند. این ارزیابی به افراد کمک می‌کند تا در صورت آسیب‌دیدگی و ایجاد اختلال، با ارزیابی اسکلتی-عضلانی و حرکات اصلاحی جهت درمان و جلوگیری از پیشرفت آن اقدام کنند.

به هرگونه تغییر فرم و شکل طبیعی بدن ناهنجاری‌های اسکلتی-عضلانی می‌گویند.

در برخی موارد این ناهنجاری‌ها به‌دلیل ژنتیک و از ابتدای تولد بوده و یا با افزایش سن ایجاد می‌شود. اما گاهی عواملی چون عدم تحرک، الگوهای بدنی اشتباه، عادات حرکتی غلط، پوسچرهای استاتیک، بیماری‌های خاص و … می‌تواند با اعمال فشار بر مفصل، اسکلت بدن، عضلات و رباط‌ها و در کل ارگان‌های بدن موجب ایجاد این ناهنجاری‌ها باشد. به‌طور کلی ناهنجاری‌هایی که از بدو تولد همراه نبوده و به مرور زمان ایجاد شده‌اند دو دسته هستند:

ناهنجاری در ساختار: در این ناهنجاری استخوان‌ها، عضلات و مفاصل به نوعی تغییر پیدا کرده‌ که عملکرد خود را از دست داده‌اند. در اینصورت حرکات اصلاحی نمی‌توانند به‌تنهایی کمکی به فرد کنند و شاید نیاز به عمل جراحی باشد.
ناهنجاری در عملکرد: در این ناهنجاری به دلیل وجود مشکلات در عضله و مفصل، فرد کنترل وضعیت بدنی خود را از دست داده است. این ناهنجاری را می‌شود با حرکات اصلاحی رفع کرد.

این ناهنجاری‌ها با توجه به عوامل مختلف می‌تواند کمر، گردن، شانه‌ها، مچ دست، پشت، لگن، ساق پا، زانوها، مچ پا، کف پا و … را درگیر کند. درگیری در این اعضا به مرور زمان می‌تواند موجب ناهنجاری‌های جدی‌تر شود که درمانی طولانی‌تر و دشوارتر از دردهای ابتدایی دارند مانند:

گودی غیرطبیعی کمر یا هایپرلوردوز
قوز(پشت گرد) یا کایفوز
پاهای پرانتزی
پاهای ضربدری
انحنای غیرطبیعی ستون فقرات
عدم تقارن در عضلات
سر به جلو و…

چرا انجام ارزیابی اسکلتی-عضلانی ضرورت دارد؟

این مشکلات سبب پایین آمدن کیفیت کار و زندگی افراد، کاهش زمان مفید فعالیت و هم‌چنین افزایش بار مالی و درمانی بسیار زیاد می شود. در نتیجه تشخیص و درمان فوری این ناهنجاری‌ها بسیار حائز اهمیت است. جهت تشخیص این ناهنجاری‌ها می‌توان از راه‌های مختلفی عمل کرد. از جمله راه‌های ارزیابی این اختلالات بررسی علائم، سابقه خانوادگی، آزمایش خون، MRI، پوسچرگرافی و… است که با توجه به تشخیص پزشک انجام می‌گیرد. اما آنچه که در ارزیابی اسکلتی-عضلانی انجام می‌شود شامل:

1. تشخیص اینکه آیا فرد دارای انحراف وضعیتی، عدم تعادل، ضعف عضلانی یا نقص در الگوهای حرکتی که می‌تواند باعث درد یا ناراحتی شود هست یا خیر.

2. با انجام این تحلیل، ارزیاب قادر خواهد بود تشخیص دهد که کدام عضلات بیش از حد فعال، کوتاه و محکم بوده و کدام عضلات کم‌عملکرد، بلند و ضعیف هستند.

3. از طریق مشاهده آنالیز قامتی، ارزیاب همچنین می‌تواند دامنه حرکتی را آزمایش کند تا نواحی ضعف یا سفتی عضلات شناسایی شود.

نقش حرکات اصلاحی در پیشگیری و درمان اختلالات اسکلتی-عضلانی

درمان و اصلاح این ناهنجاری‌ها باتوجه به نوع ناهنجاری، دلیل ایجاد آن، عضو درگیر و… می‌تواند با دارو، حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی، کاردرمانی، جراحی و… انجام گیرد. حركات اصلاحي به مجموعه حركات كششي و تقويتي گفته مي‌شود كه جهت پيشگيري و اصلاح ناهنجاري‌هاي جسماني ( كشش عضلات، افزايش دامنه حركتي مفاصل و تقويت عضلاتي كه ضعيف شدند) انجام مي‌گيرد. تجویز حرکات اصلاحی جهت درمان ناهنجاری‌ها پس از معاینات ذیل توسط متخصص صورت میگیرد:

بررسی وضعیت بدن در حالت ایستاده
نمای ظاهری ایستاده بدن از روبه رو
نمای ظاهری ایستاده از پشت
نمای ظاهری ایستاده از پهلو
تست وضعیت در حالت پویا
تست وضعیت در حالت کشیدن و هل دادن

بنابراین با توجه به اهمیت سلامت جسمی افراد که مهم‌ترین سرمایه وی جهت ادامه کار و زندگی روزمره است، آگاهی از ناهنجاری‌های اسکلتی-عضلانی بسیار حائز اهمیت است. این مهم بوسیله ارزیایی اسکلتی-عضلانی و حرکات اصلاحی که در بالا توضیح داده شد انجام‌پذیر است. پس از ارزیابی‌های لازم توسط متخصصین، با توجه به نتیجه حاصل از آزمون حرکات اصلاحی مناسب برای فرد تعیین می‌شود. فراموش نکنید که اصلاح و درمان این ناهنجاری‌ها با حرکات اصلاحی در صورتی ممکن است که هنوز شدت نیافته باشد. در غیر اینصورت تنها با عمل جراحی درمان می‌شوند. در نتیجه با انجام به‌موقع ارزیابی اسکلتی-عضلانی از ناهنجاری‌های قامتی و ستون فقرات قبل از آنکه دیر شود آگاه شوید. مرکز طب کار پرانا با بهره‌مندی از تیم متخصص در این زمینه جهت انجام این ارزیابی‌ها و ارائه برنامه حرکات اصلاحی در کنار سایر خدمات چکاپ سلامت پذیرای شما عزیزان خواهد بود. جهت اطلاع از جزئیات، نحوه نوبت‌دهی و… از طریق راه‌های ارتباطی پرانا با ما در تماس باشید.