فهرست محتوا
سرطان پوست که در اصل به رشد کنترل نشده سلولهای غیرطبیعی در پوست گفته میشود، شایعترین سرطان در انسان است. گفته میشود از هر 5 نفر 1 نفر در طول زندگی خود به یکی از انواع این سرطان مبتلا میشود. عوامل محیطی و شغلی در شکلگیری آن نقش زیادی دارند. در صورت تشخیص به موقع میتوان از پیشرفت آن جلوگیری کرد. برای همین در ادامه این مطلب از وبلاگ پراناطب علائم و نشانهها، راههای پیشگیری و درمان آن نیز بررسی شده است.
سرطان پوست چیست؟
این نوع سرطان یک بیماری است که شامل رشد سلولهای غیرطبیعی در بافتهای پوست میشود. به طور معمول، زمانی که سلولهای پوست پیر میشوند و میمیرند، سلولهای جدید برای جایگزینی آنها تشکیل خواهند شد. وقتی این فرآیند آنطور که باید انجام نشود، سلولها سریعتر رشد میکنند. این سلولها ممکن است غیرسرطانی (خوشخیم) باشند که گسترش نمییابند و آسیبی نمیزنند یا ممکن است سرطانی باشند.
اگر سرطان پوست زود تشخیص داده نشود، میتواند به بافت مجاور یا سایر نواحی بدن شما سرایت کند. خوشبختانه، اگر سرطان در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود، مشکلی برای سلامت شما ایجاد نمیکند و مهار خواهد شد.
انواع سرطان پوست
- کارسینوم سلول بازال: این نوع سرطان در سلولهای پایه پوست در قسمت اپیدرم تشکیل میشود.
- کارسینوم سلول سنگفرشی: در سلولهای سنگفرشی لایه بیرونی پوست شما شکل میگیرد.
- ملانوما: در سلولهایی به نام ملانوسیت تشکیل میشود. ملانوسیتها ملانین تولید میکنند، رنگدانه قهوهای که به پوست شما رنگ میدهد و در برابر برخی از اشعههای مضر UV خورشید محافظت میکند. این نوع سرطان جدیترین نوع سرطان در پوست است؛ زیرا میتواند به سایر نواحی بدن شما سرایت کند.
علائم و نشانههای سرطان پوست چیست؟
شایعترین علامتهای هشداردهنده این نوع سرطان، تغییر ناگهانی و عجیب روی پوست است؛ مانند رشد یک خال جدید یا سرعت گرفتن رشد یک خال. دیگر علائم این نوع سرطان عبارتاند از:
- خال جدید یا خالی که اندازه، شکل یا رنگ آن تغییر یا خونریزی میکند.
- یک برآمدگی مرواریدی یا مومی روی بدن، صورت، گوش یا گردن که ناگهانی ظاهر میشود.
- ظهور لکه یا برآمدگی صاف، صورتی، قرمز یا قهوهای رنگ
- ظهور علائمی خاص روی پوست شبیه جای زخم
- زخمهای پوستهپوسته که در وسط فرورفتگی دارند یا اغلب خونریزی میکنند.
- زخمی که خوب نمیشود، یا خوب شده اما دوباره عود میکند.
- ضایعهای خشن و پوستهپوسته که خارش دارد و خونریزی میکند و پوستهپوسته میشود.
علائم سرطان پوست بسته به نوع سرطان متفاوت به نظر میرسد. در کل بروز موارد زیر در علائم این نوع سرطان نشانه جدی این بیماری است که شامل موارد زیر میشود:
- عدم تقارن: شکل نامنظم در علائم
- حاشیه: لبههای تار یا نامنظم هر یک علائم
- رنگ: خال با بیش از یک رنگ
- قطر: بزرگتر از مدادپاککن (6 میلیمتر)
- تکامل: بزرگ شدن، تغییر شکل، رنگ یا اندازه
علل اصلی بروز سرطان پوست
اصلی علت شکلگیری این سرطان پوست قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید است، بهخصوص زمانی که دچار آفتابسوختگی و تاول میشوید. اشعه ماوراءبنفش خورشید به DNA پوست شما آسیب میرساند و باعث تشکیل سلولهای غیرطبیعی میشود. این سلولهای غیرطبیعی به سرعت و به شکلی نامرتب تقسیم میشوند و تودهای از سلولهای سرطانی را تشکیل میدهند. همچنین موارد زیر در بروز آن دخیل هستند:
- برخی از گروهها بیش از دیگران در معرض آن هستند؛ برای مثال قبل از سن 50 سالگی، سرطان پوست در زنان شایعتر و پس از 50 سالگی، در مردان شایعتر است.
- افرادی که زمان قابلتوجهی را صرف کار در فضای باز و زیر نور خورشید میکنند در معرض آفتابسوختگی و ابتلا به این نوع سرطان هستند.
- افرادی که در ارتباط با مواد شیمیایی و پرتوزا کار میکنند.
- افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به این نوع سرطان را دارند یا پیوند عضو داشتهاند.
- افرادی که داروهایی مصرف میکنند که سیستم ایمنی را سرکوب یا تضعیف خواهد کرد.
- افرادی که برای درمان بیماریهای پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس در معرض نور UV درمانی قرار گرفتهاند.
نحوه تشخیص
اگر پزشک شما مشکوک به بروز سرطان پوست در شما شود، ممکن است بیوپسی را برای تشخیص به کار ببرد. در بیوپسی، نمونهای از بافت برداشته میشود و به آزمایشگاه فرستاده میشود و آسیبشناس آن را زیر میکروسکوپ بررسی میکند. متخصص پوست به شما میگوید که آیا ضایعه پوستی شما سرطانی است، نوع آن چیست و درباره گزینههای درمانی صحبت خواهد کرد.
مراحل گسترش این نوع سرطان
مراحل سرطان به شما میگوید که چه مقدار سلول سرطانی در بدن شما وجود دارد. مراحل بروز این نوع سرطان شامل موارد زیر میشود:
- مرحله یک: سرطان در لایههای بالایی و میانی پوست شما قرار دارد.
- مرحله دوم: سرطان در لایههای بالایی و میانی پوست شما قرار دارد و به سمت اعصاب یا لایههای عمیقتر پوست حرکت میکند.
- مرحله سوم: سرطان فراتر از پوست به غدد لنفاوی گسترش یافته است.
- مرحله چهارم: سرطان به سایر قسمتهای بدن و اندامهای شما مانند کبد، ریه یا مغز گسترش یافته است.
مدیریت و درمان سرطان پوست
درمان بستگی به مرحله سرطان دارد. گاهی اوقات، بیوپسی بهتنهایی میتواند تمام بافت سرطانی را حذف کند، اگر کوچک و محدود به سطح پوست باشد. سایر روشهای درمانی رایج که بهتنهایی یا ترکیبی استفاده میشوند عبارتاند از:
- کرایوتراپی: متخصص پوست از نیتروژن مایع برای انجماد سلولهای سرطانی استفاده میکند و سلولهای مرده پس از درمان از بین میروند.
- جراحی و برداشتن: متخصص پوست تومور و برخی از پوست سالم اطراف را برمیدارد تا مطمئن شود که تمام سرطان از بین رفته است.
- جراحی Mohs: متخصص پوست فقط بافتهای بیمار را برمیدارد و تا حد امکان بافت طبیعی اطراف را حفظ میکند. از این روش در نزدیکی نواحی حساس یا مهم مانند پلکها، گوشها، لب، پیشانی، پوست سر، انگشتان دست یا ناحیه تناسلی استفاده میشود.
- کورتاژ و الکترودیکاسیون: متخصص پوست از ابزاری با لبه تیز و حلقهای برای حذف سلولهای سرطانی در هنگام خراشیدن تومور استفاده میکند. سپس از یک سوزن الکتریکی برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقیمانده استفاده میشود.
- شیمیدرمانی: متخصص پوست یا انکولوژیست از داروها برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده میکند. داروهای ضد سرطان را میتوان به طور موضعی یا از طریق قرصها یا تزریق وریدی استفاده کرد.
- ایمونوتراپی: انکولوژیست داروهایی برای ترغیب سیستم ایمنی بدن در جهت کشتن سلولهای سرطانی تجویز میکند.
- پرتودرمانی: انکولوژیست از اشعه (پرتوهای قوی) برای کشتن سلولهای سرطانی یا جلوگیری از رشد و تقسیم آنها استفاده میکند.
- فتودینامیک تراپی: متخصص، پوست را با دارو میپوشاند که با نور فلورسنت آبی یا قرمز فعال میشود. این روش درمانی سلولهای پیش سرطانی را از بین میبرد.
آیا میتوان از سرطان پوست پیشگیری کرد؟
در بیشتر موارد، این نوع قابل پیشگیری است. بهترین راه برای محافظت از خود این است که از قرار گرفتن در معرض نور زیاد خورشید و آفتابسوختگی خودداری کنید. اشعه ماوراءبنفش خورشید به پوست شما آسیب میرساند و به مرور زمان ممکن است منجر به بروز سرطان شود. اگر در معرض نور خورشید کار میکنید، از کرم ضد آفتاب استفاده کرده و هر دو ساعت یکبار آن را تجدید کنید. همچنین برای محافظت از صورت و گوش از کلاههایی با لبههای پهن استفاده کنید. برای محافظت از بازوها و پاهای خود، پیراهن و شلوار آستینبلند بپوشید.
در صورتی که محیط کار شما باعث میشود تا در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان باشید، معاینات ادواری طب کار به شما در تشخیص به موقع و جلوگیری از بروز آن کمک زیادی میکند. در صورت تشخیص به موقع روند درمان راحتتر خواهد شد.
سخن پایانی
پوست بزرگترین عضو بدن است و به اندازه هر عضو دیگر به توجه و رسیدگی نیاز دارد. سرطان پوست ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد. چک کردن ظاهر لکهها، خالها و زخمها تا حد زیادی به شما کمک میکند تا از بروز چنین سرطانی در مراحل اولیه آگاه شوید و برای درمان اقدام کنید. همچنین اگر محیط کار شما باعث میشود تا در معرض عوامل خطرآفرین چون پرتو خورشید، مواد شیمیایی و … قرار بگیرید، انجام معاینات ادواری در مرکز طب کار پرانا در شناسایی و درمان به موقع این نوع سرطان کمک زیادی میکند.
سوالات متداول
- چگونه سرطان پوست به سرطانی تهدیدکننده زندگی تبدیل میشود؟
اگر این سرطان زود تشخیص داده نشود، رشد کرده و میتواند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی حرکت کند، بعد در نواحی دیگر مستقر شود. به این سفر سلولی و انتشار متاستاز میگویند.
- آیا همه خالها سرطانی هستند؟
خیر، بیشتر خالها سرطانی نیستند و از بدو تولد وجود دارند یا تا 40 سالگی در بدن نمایان میشوند. در موارد نادر، خال میتواند به ملانوم و بعد سلول سرطانی تبدیل شود.
- بهترین روش پیشگیری از سرطان پوست چیست؟
استفاده از ضد آفتاب، کلاه، پوشاندن بدن با لباس بلند و معاینات ادواری بهترین راه پیشگیری از بروز چنین سرطانی است.
بیشتر بخوانید:
نمونه جواب آزمایش طب کار+بررسی و تفسیر
اقدامات ضروری در صورت ابتلا به کرونا ویروس چیست؟
ویژگی های محیط کار استاندارد و ایده آل چیست؟
