ناشنوایی شغلی

ناشنوایی شغلی یا افت شنوایی ناشی از سروصدای محیط کار یکی از شایع‌ترین بیماریهای شغلی محسوب می‌شود. این بیماری امروزه جز ده بیماری عمده مربوط به کار معرفی شده است که می‌تواند ایمنی و کارایی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. افت شنوایی مکالمه فرد با دیگران را دچار اختلال کرده باعث می‌شود فرد علائم هشداردهنده را نشنود و مشکلات ارتباطی، استرس و کاهش بهره‌وری را به‌همراه دارد. تست شنوایی یا ادیومتری معاینات طب کار بدو استخدام و معاینات دوره ای یک راه تشخیص کاهش شنوایی شغلی است که از اهمیت بالایی برخوردار است.

ناشنوایی شغلی چیست؟

ناشنوایی شغلی به هرگونه ناشنوایی جزئی یا کلی در یک یا هر دو گوش که در زمان اشتغال فرد و به علت آن ایجاد شده باشد، گفته می‌شود. عوامل متعددی در ایجاد ناشنوایی شغلی موثرند که حوادثی همچون ضربه به سر، افتادن از بلندی، برخورد اجسام تیز به جمجم، انفجار، اصابت پلیسه یا تراشه فلز گداخته به پرده و مجرای گوش، تماس با برخی فلزات و مواد شیمیایی و سروصدای بیش از حد مجاز، از آن جمله اند.

کاهش شنوایی ناشی از سروصدای بلند، شایع‌ترین و مهمترین علت کاهش شنوایی است که اغلب در محیطی با شدت صوت ۸۵-۹۰ دسی بل و بعد از گذشت سالها ایجاد می‌شود. افت شنوایی ناشی از سروصدا، به عوامل گوناگونی بستگی دارد که شدت صوت، مدت تماس و حساسیت فردی از مهمترین آنها به شمار می‌آیند.

حداکثر سروصدای مجاز در محیط کار چقدر است؟

حد مشخص و واضحی برای شدت صوت زیان آور وجود ندارد و سروصدای مجاز در محیط کار یک برآورد آماری است که به‌طور معمول برای حفاظت شنوایی ۹۰درصد شاغلین تعیین می‌گردد. طبق استاندارد اداری ایمنی و سلامت کار در آمریکا، حداکثر سروصدای مجاز در محیط کار دی یک شیفت ۸ ساعته ۸۵ دسی بل است.

کاهش شنوایی ابتدا در حوالی فرکانس ۴ هزار هرتز بروز می‌کند. از این‌رو متاسفانه قبل از آنکه بیمار متوجه شود (به فرکانس‌های گفتاری برسد) آسیب قابل توجهی ایجاد شده است.و این کاهش شنوایی از دو مرحله عبور می‌کند: مرحله اول افت شنوایی که برگشت‌پذیر است و مرحله دوم افت دائم شنوایی که در اثر تداوم زیاد سروصدا حاصل می‌شود و برگشت ناپذیر و دائمی است.

انواع مشکلات شنوایی

ضعف شنوایی: تغییر آستانه شنوایی به میزان ۱۵ دسی‌بل بعنوان ضعف شنوایی شناخته می‌شود

سنگینی گوش: نشنیدن صدا به میزان ۴۵ دسی‌بل را سنگینی گوش گویند.

کری: نشنیدن صدا به میزان ۸۵ دسی‌بل را کری گوش می‌گویند

کری شغلی: در بسیاری مشاغل وجود سروصدای زیاد سبب کری شغلی می‌شود. (در اینصورت باید بین شنوایی و شغل فرد ارتباط وجود داشته باشد و کاهش شنوایی از نوع حسی-عصبی باشد)

کری انتقالی: در این نوع، مجرای خارجی گوش، پرده گوش و جابجایی استخوان‌های حارجی گوش و گوش میانی آسیب می‌بینند ولی عصب شنوایی سالم است و انتقال صورت در واقع بخوبی صورت نمی‌گیرد.

کری اجتماعی: فرد در حالت عادی مشکلی ندارد ولی بتدریج مکالمات را درک نمی‌کند. به این علت که اولین کاهش شنوایی در فرکانس ۴۰۰۰ هرتز صورت می‌گیرد و چون مکالمات روزمره تا ۲۰۰۰ هرتز است مشکلی ندارد اما هرچه فرکانس به سمت ۴۰۰۰ هرتز برود افت بیشتری صورت می‌گیرد.

اثرات سروصدا بر سلامتی

صدای محیط کار سه خطر عمده برای ایجاد می‌کند:

• آثار حاد که از طریق انفجارات یا سروصداهای ضربه‌ای منجر به نقایص شنوایی می‌گردد.
• آثار مزمن که از طریق تماس مداوم با مقادیر غیر ایمن منجر به کاهش شنوایی حسی-عصبی می‌شود.
• آثار غیرشنوایی نظیر افزایش فشار خون و تاثیر سوء بر بیماریهای زمینه‌ای مانند افزایش لیپوپروتئین خون و دیابت

ترومای حاد صوتی:

تماس ناگهانی با سروصدای بسیار زیاد باعث آسیب دائمی گوش داخلی و میانی می‌شود. شایع‌ترین علائم آن کاهش شنوایی (۹۵ درصد) و وزوز گوش (۷۰ درصد) می باشد.

زوال شنوایی:

زوال شنوایی در محیط کار معمولا تدریجی و غیر منتظره است. اولین علامت، اختلال خفیفی در میزان شنوایی است که بوسیله شنوایی سنجی در دامنه ۴۰۰ هرتز تشخیص داده می شود و در مراحل بعدی به دامنه ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰ هرتز توسعه می یابد. فرد ممکن است تا هنگامی که فرکانس صدای تکلم مختل نشده از اختلال در شنوایی خود هیچگونه آگاهی نداشته باشد

خستگی شنوایی:

خستگی شنوایی و استتار پدیده های فیزیولوژکی هستند که به دنبال قرار گرفتن در معرض سروصدا بوجود می‌آیند. خستگی سبب تغییری در آستانه شنوایی می گردد که نتیجه آن کاهش شنوایی است، که بهبودی ممکن است چندین ساعت بطول انجامد. اثر صداهای خالص بیش از صداهای مرکب و صداهای متناوب بیش از صوتهای یکنواخت و مداوم است.

عواملی موثر در ایجاد ناشنوایی شغلی

1. شدت صوت: صداهای با تراز شدت بیشتر از ۸۵ دسی بل ایجاد ناشنوایی شغلی می نماید
2. فرکانس: فرکانس های زیر زیان‌آورتر از فرکانسهای بم هستند
3. دوام صوت (الگوی زمانی): کار در محیط پر سروصدا به طور دائم زیان ‌آورتر از کاری است که بطور پیاپی با فواصل استراحت و یا کار در محیطهای با صدای کمتر از حد مجاز انجام می گیرد و کلا تماس منقطع با یک صوت کم خطرتر از تماس مداوم با همان صوت است.
4. سن: اشخاص بالای ۴۰ سال حساسیت بیشتری نسبت به سرو صدا دارند.
5. آسیب قبلی گوش: آسیبهای قبلی گوش مخصوصا گوش داخلی، زمینه را برای ناشنوایی شغلی آماده می‌کند.
6. استعداد شخصی: یکی از عوامل مهم در ایجاد ناشنوایی شغلی و تسریع آن می باشد.

مهمترین عوامل ایجاد “کاهش قدرت شنوایی” تماس طولانی با مقادیر سروصدای بیشتر از ۸۵ دسی بل، بدون کاربرد تدابیر حفاظتی است.

سایر عوامل تسریع و تشدید کاهش قدرت شنوایی:

• افزایش چربی خون
• دیابت
• استعمال سیگار
• اختلالات تیروئید
• رنگ چشم
• تماس با بعضی از مواد شیمیایی نظیر حلالها و برخی از فلزات سنگین

علائم بیماری گوش:

• احساس گرفتگی در گوش، کاهش شنوایی، سرگیجه، کری، وزوز گوش(تینی توس)، احساس خستگی و حالت روانی
• کاهش شنوایی ناشی از سروصدای محیط کار ایجاد می شود

پیشگیری از بروز مشکلات شنوایی

در صورتی که صدا بیش از ۸۵ دسی‌بل در ۸ ساعت شیفت کاری باشد باید برنامه پیشگیری از افت شنوایی به کار رود از جمله:

1. اندازه‌گیری صدا (اولین قدم در برنامه حفاظت شنوایی)
2. تعیین منابع تولید صدا و اندازه گیری سرو صدای محیط
3. اقدامات پیشگیری مهندسی شامل:
   1. تغییر دستگاه‌های پر سروصدا به گونه‌ای که آلودگی صوتی کمتری ایجاد نمایند.(مثلا به جای پرچ کردن از جوش دادن استفاده شود)
   2. کار گذاشتن صدا خفه‌کن (Muffler) در دستگاه‌ها.
   3. بکارگیری مواد میرا کننده (Damping) برای سطوح مرتعش.
   4. محصور نمودن دستگاههای پر سروصدا به جهت محافظت از سایر افراد شاغل در کارگاه.
   5. تمیر و نگهداری مداوم و منظم ابزار، تجهیزات و دستگاه‌ها
4. روش‌های اجرایی شامل:
   1. کاهش مدت زمان قرار گرفتن کارگر در محیط پر سروصدا و ایجاد شیفت در گردش
   2. استفاده از تجهیزات حفاظت شنوایی
   3. انجام معاینات دوره ای برای کارگران شاغل در محیط‌های پر سروصدا (۳ تا ۶ ماه پس از استخدام و مقایسه با آزمون اولیه تست شنوایی معاینات بدو استخدام)

انواع تجهیزات فردی حفاظت شنوایی

گوشی های حفاظت شخصی ۴ نوع می باشند:

۱- ایرپلاگ (Ear Plag) یا توگوشی

۲- نیمه ایرپلاگ (Semi-inserted Ear Plag)

۳- ایرماف (Ear Muff) یا روگوشی

۴- کلاه ایمنی (Helmets)

با میزان اثرگذاری هر یک از این تجهیزات و موارد استفاده از آن‌ها در مقالات بعدی بیشتری آشنا خواهید.

نتیجه گیری:

سر و صدا از جمله عواملی ست که چنانچه در محیط کار از حد مجاز و استاندارد بالاتر باشد می تواند باعث ایجاد ناشنوایی شغلی در افرادی شود که در آن محیط مشغول به کار هستند. بر اساس قانون کار زمانی که در محیط کار صدای شدید و مداوم وجود داشته باشد اشخاصی که در آن محیط مشغول به کار هستند باید مجهز به تجهیزات حفاظت فردی شنوایی باشند. همچنین با انجام تست شنوایی که از الزامات معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای طب کار است می‌توان برای تشخیص زودهنگام اختلالات شنوایی و پیشگیری از پیشرفت آنها اقدام کرد. جهت اطلاع از جزئیات این معاینات و تست ادیومتری در مرکز طب کار پرانا با ما تماس بگیرید.

طب کار پرانا را در شبکه های اجتماعی زیر دنبال کنید.