مفهوم HCT در برگه آزمایش خون

هماتوکریت یا HCT یکی از مقادیر اندازه‌گیری گلبول قرمز است. به‌طور کلی ((هِم)) به معنی آهن است و هر جا در هر کلمه‌ای آمد حتما آن کلمه ارتباطی با گلبول قرمز دارد. هماتوکریت درصدی از حجم کلی خون است که از گلبول قرمز ساخته شده و با اندازه گیری قسمت قرمز رسوب خون در لوله آزمایش نسبت به کل ارتفاع خون اندازه گیری می‌شود. بنابراین هماتوکریت Hematocrit نشان دهنده درصد گلبول های قرمز نسبت به حجم خون می باشد. HCT از مواردی است که در آزمایش CBC معاینات بدو استخدام طب کار سنجیده می‌شود.

HCT در آزمایش خون چیست؟

هماتوکریت یا HCT در آزمایش خون درصد گلبول‌های قرمز در کل حجم خون را اندازه می‌گیرد که نسبت صحیح گلبول‌های قرمز نشانه سلامت بدن می‌باشد. بنابراین سطح بالا یا پایین هماتوکریت می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های خونی، کم آبی یا سایر شرایط پزشکی باشد. همچنین HCT  نشانگر غلظت خون در آزمایش است و اگر میزان این فاکتور از مقدار نرمال آن بالاتر باشد، می‌تواند به معنی غلظت خون در آزمایش باشد.

چرا آزمایش HCT در بدو استخدام تجویز می‌شود؟‌

آزمایش CBC یکی از مواردی است که در آزمایشات بدو استخدام بررسی می‌شود و آزمایش هماتوکریت در آن گنجانده شده است. با بررسی نتایج کلی آزمایش خون پزشک می‌تواند از وضعیت تعداد گلبول‌های قرمز خون مطلع شود. مقادیر بیشتر یا کمتر از حد نرمال HCT می‌تواند نشانه هایی از وضعیت یک بیماری مانند غلظت خون باشد.

آزمایش HCT یا هماتوکریت چگونه انجام می‌شود؟‌

برای اندازه گیری HCT در آزمایش خون، یک نمونه خون لازم است که می‌توان آن را از طریق ورید بازویی گرفت. برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن یا شرایط خاص دیگری نیست.

مقدار نرمال هماتوکریت یا HCT در آزمایش خون چقدر است؟

نتایج آزمایش هماتوکریت فرد به عنوان درصد حجم خون که از گلبول های قرمز تشکیل شدند گزارش می شود. محدوده طبیعی به طور قابل توجهی با نژاد، سن و جنس متفاوت است.

به طور کلی، یک محدوده نرمال در نظر گرفته می شود:

• برای مردان 38.3 تا 48.6 درصد
• برای زنان 35.5 تا 44.9 درصد
• برای کودکان 17 ساله و کمتر، محدوده طبیعی بسته به سن و جنس متفاوت است.
• محدوده خطر HCT: بالاتر از ۶۰ درصد و پایین تر از ۱۵ درصد می‌تواند نگران کننده باشد.

• سطح طبیعی هماتوکریت در نوزادان

•  میزان طبیعی HCT در کودکان

• سطح طبیعی هماتوکریت در زنان و مردان

نکته:
بیماری‌هایی که باعث به‌وجود آمدن شکل‌های غیرطبیعی گلبول قرمز می‌شوند (مثل بیماری گلبول قرمز داسی شکل) مقدار HCT را تغییر می‌دهند. وقتی مقدار گلبول سفید به شدت بالا باشد بر مقدار HCT موثر است. در صورت طبیعی بودن اندازه‌های گلبول قرمز، مقدار هماتوکریت ۳ برابر هموگلوبین است. هماتوکریت را نباید بلافاصله بعد از خونریزی شدید اندازه گیری کرد.

آیا HCT نشانگر غلظت خون در آزمایش است؟

معمولا برای تشخیص غلظت خون، آزمایش CBC تجویز می‌شود و در این آزمایش مقدار هموگلوبین، هماتوکریت، پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز و سفید نیز بررسی می‌شوند. بالا بودن مقدار HCT می‌تواند نشانگر غلظت خون در آزمایش باشد اما به تنهایی ملاک تشخیص غلظت خون نیست و موارد دیگری نیز باید سنجیده شود.

علت غلظت خون در آزمایش چیست؟

در آزمایش CBC وجود موارد زیر در جواب آزمایش بیانگر بالا بودن غلظت خون است:

• اگر تعداد گلبول های قرمز بیشتر از مقدار نرمال باشد: گاهی این حالت برای پلاکت‌ها و سلول‌های سفید خون نیز دیده می‌شود.
• اگر درصد گلبول‌های قرمز نسبت به سایر سلول‌ها از مقدار تعریف شده بالاتر باشد: این درصد در قسمت هماتوکریت جواب آزمایش قابل مشاهده است. در واقع یکی از بهترین راه‌ها برای تشخیص غلظت خون در آزمایش، انجام آزمایش HCT است
• اگر سطح پروتئین‌های دارای آهن بیشتر از مقدار طبیعی باشد: منظور پروتئین‌های حمل کننده اکسیژن (هموگلوبین) است.
• بیوپسی (نمونه گیری بافتی) مغز استخوان
• اگر پزشک تشخیص دهد که علت احتمالی غلظت خون پلی‌سایتمی (یک نوع اختلالی خونی به دلیل جهش ژنتیکی) است نمونه‌گیری از مغز استخوان انجام می‌شود. با ارزیابی و سنجش سلول‌های موجود در نمونه بافتی، درصد سلول‌های تولید شده و نوع اختلال سنجیده می‌شود.

RBC در برگه آزمایش خون چیست؟

راه‌های تشخیص غلظت خون بالا چیست؟

پزشک با معاینه بالینی و پرسیدن سوالاتی در رابطه با سابقه درمانی و سبک زندگی به وجود این اختلال خونی پی ‌می برد. همچنین برای تایید تشخیص و ارزیابی شدت غلظت خون از آزمایش خون و تست های ژنیکی استفاده می شود.

بالا بودن HCT در آزمایش خون به چه معناست؟

بالا بودن سطح هماتوکریت می تواند نشان‌دهنده موارد زیر باشد:

• بیماری قلبی مادرزادی
• کمبود آب بدن
• تومور کلیه
• بیماری های ریوی
• بیماری پلی سیتمی ورا

اگر اخیرا خون داده‌اید یا باردار هستید، پیش از انجام تست هماتوکریت پزشک را از این موضوع مطلع سازید. بارداری با افزایش مایعات بدن می‌تواند سطح نیتروژن اوره خون (BUN) را کاهش دهد. خون دادن نیز می‌تواند نتایج را تحت تأثیر قرار دهد. اگر در ارتفاعات زندگی می‌کنید، به دلیل کاهش مقدار اکسیژن هوا، سطح هماتوکریت شما بیشتر خواهد بود.

پایین بودن HCT در آزمایش خون به چه معناست؟

پایین بودن سطح هماتوکریت می‌تواند علامتی از موارد زیر باشد:

• بیماری‌های مغز استخوان
• بیماری التهابی مزمن
• کمبود عناصر غذایی مانند آهن، فولات یا ویتامین B-12
• خونریزی داخلی
• کم خونی همولیتیک
• نارسایی کلیه
• لوسمی
• لنفوم
• کم‌خونی سلول داسی شکل

 علائم کاهش سطح هماتوکریت یا HCT در آزمایش خون چیست؟

با کاهش سطح هماتوکریت خون، معمولا فرد با کم‌خونی مواجه می‌شود. به همین دلیل بروز علائم زیر دور از انتظار نیست: 

• خستگی مفرط
• رنگ‌پریدگی پوست
• سرگیجه
• ضعف عمومی
• تیرگی دور چشم
• سیاهی رفتن چشم
• بی حالی
• سرد بودن دائمی دست و پاها

علائم غلظت خون بالا چیست؟

وقتی سطح هماتوکریت یک فرد بالاتر از میزان نرمال باشد علائم زیر دیده می‌شود:

• گرگرفتگی
• سبکی سر
• اختلالات بینایی
• سردرد
• طحال متورم
• خارش‌های پوستی
• تنگی نفس
• سوزش کف پا

غلظت خون بالا چگونه درمان می‌شود؟

غلظت خون بالا معمولا با استفاده از روش‌های زیر برطرف می‌شوند:

• خون دادن (فصد یا فلبوتومی)
• درمان علائم مربوط به خارش پوستی
• داروهای کاهش‌دهنده تعداد گلبول‌های قرمز
• داروهای قلب و عروق
• تغییرات سبک زندگی برای درمان غلظت خون بالا

Hgb در آزمایش خون چیست؟

 عوارض بالا بودن غلظت خون در آزمایش چیست؟

یکی از عوارضی که با بالا بودن میزان هماتوکریت و غلظت خون در ارتباط است افزایش ۱.۵ برابری احتمال ترومبوز یا ایجاد لخته‌های خونی در فرد است. این اختلال عروقی می‌تواند باعث بالا رفتن خطر بیماری‌های قلبی از جمله سکته قلبی گردد. علاوه بر این، بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز در خون باعث افزایش چگالی و ویسکوزیته خونی می‌شود و این موضوع باعث کاهش سرعت جریان خون و کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌ها می شود. نتیجه چنین روندی کاهش اکسیژن رسانی به ماهیچه‌های قلبی و بروز نارسایی قلبی است.

آزمایش‌های مرتبط با تست هماتوکریت

• آزمایش CBC

آزمایش شمارش کامل خون (CBC) تستی است که برای ارزیابی سلامت کلی و تشخیص طیف وسیعی از اختلالات از جمله کم خونی، عفونت و سرطان خون استفاده می شود. یک آزمایش CBC چندین مولفه و ویژگی خون را اندازه گیری می‌کند.

• RBC در آزمایش خون

آزمایش RBC مربوط به شمارش گلبول‌های قرمز خون است که پزشک برای تشخیص تعداد گلبول های قرمز (RBC) از آن استفاده می‌کند. این آزمایش مهم است زیرا RBC حاوی هموگلوبین است که اکسیژن را به بافت‌های بدن می‌رساند. تعداد RBC در آزمایش خون شما می‌تواند بر میزان اکسیژن دریافتی بافت‌ها تأثیر بگذارد. بافت‌ها برای کار کردن به اکسیژن نیاز دارند.

• آزمایش Hgb

Hgb در آزمایش خون میزان هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون را اندازه گیری می‌کند. Hgb پروتئینی است که در مغز استخوان تولید شده و در سلول‌های قرمز خون ذخیره می‌شود. این ماده به گلبول‌های قرمز کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به سراسر بدن منتقل کنند.

• آزمایش TIBC

آزمایش TIBC توانایی خون را برای اتصال به آهن و انتقال آن به بدن اندازه گیری می‌کند. اگر دچار کمبود آهن باشید سطح آهن پایین، اما TIBC شما بالا خواهد بود. اگر آهن بدن بیش از حد باشد، سطح آهن بالا، اما سطح TIBC پایین یا طبیعی خواهد بود.

• Ferritin در آزمایش خون

آزمایش فریتین به پزشک کمک می‌کند تا میزان آهن ذخیره شده در بدن را بسنجد. اگر با آزمایش Ferritin مشخص شود که سطح فریتین خون شما از حد طبیعی پایین‌ است، یعنی ذخایر آهن بدن کم بوده و  شمادچار کمبود آهن هستید.

• آزمایش آهن خون

از آزمایش آهن یا Iron برای ارزیابی میزان گردش آهن در خون، ظرفیت کل خون برای انتقال آهن و میزان ذخیره آهن در بدن استفاده می‌شود. این آزمایش همچنین ممکن است به تشخیص علل مختلف کم خونی کمک کند.

MCV در برگه آزمایش خون CBC چیست؟

کلام آخر

HCT یکی از آیتم‌های آزمایش CBC است که در معاینات طب کار بدو استخدام و دوره ای سنجیده می‌شود. همانطور که در بالا توضیح داده شد مفهوم HCT در برگه آزمایش خون نشان‌دهنده درصد گلبول‌های قرمز به حجم خون است. با بررسی هماتوکریت از بیماری‌های خونی اطلاع یافت. در آزمایشات بدو استخدام آیتم‌های دیگری سنجیده می‌شود که همه با هدف بررسی وضعیت سلامتی بدن است. جهت اطلاع از جزئیات این معاینات و آزمایشات مربوطه در طب کار پرانا با ما تماس بگیرید.