فهرست محتوا
آنچه در این مقاله از مجله طب کار پرانا به آن پرداخته می‌شود موضوع مسئولیت پذیری در محل کار است. پیش از هر چیز بهتر است درباره واژه مسئولیت پذیری صحبت کنیم. مسئولیت پذیری یعنی تعهد ضمانت انجام کاری که بر عهده ما گذاشته شده است. این تعهدات می‌تواند در تک‌تک لحظه‌های زندگی ما نقش داشته باشد، به عنوان مثال مسئولیت‌هایی که یک دانش‌آموز بر عهده دارد و یا مسئولیت‌های زوجین نسبت به هم؛ اما هر چه دایره مسئولیت ما بیشتر شود افراد بیشتری از ما نفع یا ضرر می‌بینند. به عنوان مثال مسئولیت‌هایی که در محل کار بر عهده ما است.
زمانی که شغلی را آغاز می‌کنیم و می‌خواهیم از آن شغل کسب درآمد کنیم، اولین نکته‌ای که باید در نظر بگیریم این است که ما در این شغل چه وظایفی داریم؟ هیچ فرقی نمی‌کند که این کار یک بیزینس کوچک برای خودمان باشد و یا اینکه کارمند یک مجموعه بزرگ باشیم، در هر صورت این مسئولیت پذیری در محل کار است که موجب ارتقا و یا نزول شما در کار می‌شود؛ زیرا افراد مسئولیت‌پذیر می‌توانند مسیر اهداف خود را به روشنی طی کنند.
مسئولیت پذیری چیست؟
جلب اعتماد دیگران یکی از کارهای سختی است که همیشه ما را به چالش می‌کشد. تقریباً همه ما مسئولیت پذیری در محل کار را دوست داریم و ترجیح می‌دهیم کاری که بر عهده ما گذاشته شده را به بهترین نحو انجام دهیم؛ اما چطور باید مسئولیت پذیر باشیم؟ زمانی که در یک مجموعه شروع به کار می‌کنیم، در مقابل وظایفی که بر عهده ما گذاشته شده و ساعاتی که در آن مجموعه هستیم حقوق و یا دستمزدی را دریافت می‌کنیم؛ اما به راستی وظایف ما به همین‌جا ختم می‌شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت خیر! زمانی که شما کار خود را آغاز می‌کنید، مدیر مافوقتان از شما انتظارات دیگری مانند برخورد مناسب با همکاران، وجدان کاری، نظم در محل کار و… را دارد.
در واقع می‌توان گفت نگرش اجتماعی و فرهنگ شما تأثیر بسیار زیادی بر میزان مسئولیت پذیری شما دارد. به عنوان مثال زمانی که سرپرست و یا مدیر یک تیم نتواند رفتار مناسبی در کار و مدیریت پروژه از خود نشان دهد، قطعاً تیم نمی‌تواند کار را به درستی به اتمام برساند. در نتیجه پروژه موفق نخواهد بود و این تنها نشأت گرفته از عدم توانایی انجام وظایف سرپرست و یا عدم مسئولیت پذیری در محل کار یک مدیر خواهد بود.
در واقع می‌توان گفت مسئولیت پذیری نوعی تعهد درونی و روانی است که فرد و یا گروه برای به اتمام رساندن کار به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهند. بر اساس این اصل عملکرد و تصمیم‌گیری هر کارمند موجب ارتقا و یا نزول همکار دیگر می‌شود و در نتیجه این سازمان است که با وجود افراد مسئولیت‌پذیر به ارتقای شغلی می‌رسد.
مسئولیت پذیری در کار و فواید آن
زمانی یک جامعه، سازمان، خانواده و یا یک فرد پیشرفت می‌کند که مسئولیت‌پذیر باشد. در واقع افراد مسئولیت‌پذیر به دلیل خصوصیات درونی که دارند عامل پیشرفت خود و آن محیط هستند، زیرا مرتب در حال برطرف کردن مشکلات، رفع نیازهای یک مجموعه و حتی تقویت سطح روابط در درون و بیرون سازمان هستند و پیشرفت سازمان را پیشرفت خود می‌دانند. برای درک بهتر این موضوع بهتر است به چند مورد از فواید مسئولیت پذیری در محل کار اشاره کنیم.
- از مهم‌ترین فواید مسئولیت پذیری در محل کار ایجاد رابطه قدرتمند و صمیمانه در میان همکاران است.
- وجود فرد یا افراد با مسئولیت موجب افزایش موفقیت و ایجاد حس عزت‌نفس در میان اعضای سازمان می‌شود.
- افرادی که مسئولیت پذیری در محل کار دارند به سایر اعضا در کنترل و هدایت شرایط بحرانی کمک می‌کنند.
- یکی دیگر از فواید مسئولیت پذیری در محل کار منظم بودن تمامی کارها است، با وجود افراد مسئولیت پذیر در یک تیم، اعضا کمتر درگیر کارهای استرس‌زا و اضطراری می‌شوند.
- به خاطر کارهای به تعویق افتاده کسی را سرزنش نمی‌کنند و سعی در مدیریت و رفع کارهای به تعویق افتاده دارند.
- انجام چند کار مختلف به صورت هم‌زمان از دیگر فواید افرادی است که مسئولیت پذیری در محل کار دارند.
- افراد مسئولیت پذیر اهل بهانه آوردن نیستند و همیشه کارها را به موقع، درست و کامل انجام می‌دهند.
- تمام هدف این افراد پیشرفت و توسعه کار به بهترین شکل ممکن است.
- این افراد همیشه آماده پاسخ‌گویی هستند و از بازخواست شدن توسط دیگران نگران نیستند.
- به دلیل نظم و انضباطی که حین کار دارند قادر به انجام کارها با بهترین و بالاترین کیفیت هستند.
- مهم‌ترین فایده افرادی که مسئولیت پذیری در محل کار دارند، تحریک حس مسئولیت پذیری در میان سایر کارکنان است. در واقع سایر کارکنان بعد از مشاهده مکرر موفقیت این افراد به نوعی آن‌ها را الگو کار خود قرار می‌دهند.
- این دسته افراد وقت‌شناس بوده و برای زمان خود و دیگران ارزش زیادی قائل هستند.
انواع مسئولیت پذیری
با توجه به اینکه ما در یک جامعه بشری مدرن و بزرگ زندگی می‌کنیم، می‌توان مسئولیت پذیری را به دسته‌ها و گروه‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد که این دسته‌بندی‌ها شامل موارد زیر هستند:
مسئولیت پذیری فردی
هر انسانی در زندگی خود یکسری اهداف و آرمان‌هایی دارد که برای رسیدن به آن‌ها باید بتواند از کوچک‌ترین تا بزرگ‌ترین اتفاقات و وقایع زندگی خود را مدیریت کند و با حس مسئولیتی که نسبت به خود دارد زندگی‌اش را به بهترین سمت سوق دهد؛ مانند دانشجویی که با تمام توان برای رسیدن به اهداف خود تلاش می‌کند.
مسئولیت پذیری اجتماعی
این نوع مسئولیت ارتباط مستقیمی با مسئولیت پذیری فردی ما دارد، یعنی به عنوان یک شهروند یکسری اعمال و وظایف بر عهده ما است که باید به درستی و مطابق با هنجارهای جامعه آن را اجرا کنیم؛ مانند زمانی که زباله کوچکی در پارک و یا ساحل می‌بینیم این وظیفه و مسئولیت پذیری شهروندی ما است که آن را از روی زمین برداریم.
مسئولیت پذیری اخلاقی
این نوع مسئولیت پذیری تقریباً ارتباط تنگاتنگی با دیگران دارد و فرد با توجه به اصول و ارزش‌های اخلاقی خود به جامعه کمک می‌کند. نمونه بارز این افراد معلمان هستند که با مسئولیت پذیری در محل کار موجب پیشرفت و ارتقای سطح آموزشی دانش‌آموزان می‌شوند.
مسئولیت پذیری اقتصادی
این گروه از افراد خود را در مقابل حقوق و دستمزدی که از شرکت و یا سازمان می‌گیرند مسئول می‌دانند و تمام سعی خود را برای پیشبرد اهداف سازمان به کار می‌برند.
ویژگی های افراد وظیفه‌شناس و مسئولیت پذیر در محل کار
وظیفه‌شناسی و مسئولیت پذیری در محل کار یک ویژگی برجسته فردی است که شخصی با داشتن این ویژگی همیشه کارهایش را به بهترین نحو ممکن انجام می‌دهد. از جمله ویژگی‌های این افراد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- این افراد اغلب صلح‌طلب هستند و توانایی سازگاری با دیگران دارند.
- کارها را در زمان لازم هدایت و مدیریت می‌کنند.
- از به تعویق انداختن کارها به زمان آینده اجتناب می‌کنند.
- این افراد همیشه اعتمادبه‌نفس بالایی دارند و کارهایی که توانایی انجام آن را نداشته باشند را بر عهده نمی‌گیرند.
- اشتباهاتشان را می‌پذیرند و برای جبران آن‌ها تلاش می‌کنند.
- کنترل و مدیریت بر احساسات و عواطف شخصی‌شان دارند و این احساس را به محیط کار منتقل نمی‌کنند.
- این افراد دقیق و منظم هستند.
- به تعهدات سازمان پایبند هستند.
- برای افزایش مهارت‌های خود تلاش می‌کنند.
- قابل‌اعتماد هستند و دیگران می‌توانند با خیال راحت کارهای لازم را به این افراد بسپارند.
چگونه در محل کار مسئولیت‌پذیرتر شویم؟
مسئولیت پذیری در محل کار یکی از بهترین و باارزش‌ترین خصوصیات فردی یک کارمند است که با این خصلت موجب پیشرفت خود و سازمان می‌شود؛ اما چگونه در محیط کار مسئولیت پذیرتر باشیم؟ برای پاسخ به این سوال می‌توان گفت:
- اولین کار برای اینکه به تیم و یا مجموعه‌ای که در آن هستید ثابت کنید که مسئولیت پذیری در محل کار برای شما در اولویت قرار دارد، کافی است به قول‌هایی که داده‌اید جامه عمل بپوشانید.
- وظایف فعلی که بر عهده دارید را تمام و کمال و بی‌نقص انجام دهید.
- از رئیس و یا مافوقتان بخواهید به شما مسئولیت بیشتری بدهد و برای انجام درست این مسئولیت تمام تلاش خود را به کار ببرید.
- تا جایی که ممکن است سطح مهارت‌های خود را افزایش دهید.
- اگر وظایف خود را به طور کامل انجام داده‌اید در زمان اضافه می‌توانید به سایر همکارهایتان کمک کنید.
- مسئولیت اشتباهی که انجام داده‌اید را بپذیرید و برای رفع آن تلاش کنید.
- برای پذیرش مسئولیت‌های جدید پیش‌قدم باشید.
- همواره برای تمامی کارهایتان برنامه‌ریزی داشته باشید.
- با همکارانتان با احترام برخورد کنید.
کلام آخر
آنچه در این مقاله از مجله پراناطب به آن پرداخته شد وظیفه‌شناسی و مسئولیت پذیری در محل کار بود. همه ما در زندگی روزمره‌مان یکسری مسئولیت‌هایی داریم که اخلاق فردی و اجتماعی حکم می‌کند تا آن‌ها را به درستی انجام دهیم؛ اما زمانی که این مسئولیت‌ها پایشان را فراتر از زندگی شخصی‌مان بگذارند، آن زمان نه تنها مسئول کارهای خودمان هستیم، بلکه این مسئولیت پذیری و یا عدم مسئولیت پذیری می‌تواند زندگی و حرفه دیگران را هم تحت تأثیر قرار دهد.
زمانی که به عنوان یک کارمند وارد سازمان و یا شرکتی می‌شوید، اولین مسئولیتی که بر عهده دارید انجام درست و دقیق کارهایی است که در مقابل آن‌ها حقوق و مزایا دریافت می‌کنید. در واقع بر اساس اصل سازمانی زمانی می‌توان گفت یک کارمند وظیفه‌شناسی و مسئولیت پذیری در محل کار دارد که تمامی وظایف شغلی خود را بر اساس اصول و دستورالعمل‌های سازمان به درستی انجام دهد و همچنین رفتار محترمانه‌ای با سایر همکاران و مدیران ارشد خود داشته باشد.
سوالات متداول
- آیا توجه به ایمنی و سلامت در محیط کار هم جزو مسئولیت پذیری یک فرد محسوب می‌شود؟
تمامی کارمندان و کارکنان در محیط کار نیازمند حفظ امنیت و ایمنی در برابر خطرات تهدیدکننده هستند و از همین رو چنانچه در محیط کار موردی حادثه‌ساز دیده می‌شود، یک کارمند وظیفه‌شناس موظف است موضوع را به مقام‌های ارشد خود گزارش دهد تا از بروز حادثه جلوگیری شود.
- چه راه‌هایی برای مسئولیت پذیری اعضای یک تیم وجود دارد؟
داشتن انتظارات مشخص و معقول از اعضای تیم، تقسیم شدن وظایف هر کسی بر اساس مهارت‌هایی که دارد و تشویق فرد مسئولیت پذیر.
- بارزترین ویژگی فردی که مسئولیت پذیری دارد چیست؟
این افراد دقیق، منظم، قابل‌اعتماد هستند و توانایی کنترل شرایط را به سمت اهداف سازمان خواهند داشت.
بیشتر بخوانید:
بیماری های شغلی شامل چه مواردی هستند؟
8 نکته کاربردی و ساده برای تغذیه سالم در محیط کار
حوادث ناشی از کار چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟
