فهرست محتوا
آلرژی شغلی یکی از بیماریهای تنفسی رایج محیط‌های کاری بویژه در صنایعی است که در آن مواجهه با آلاینده‌های زیان‌آور وجود دارد. انواع آلرژی در موارد شدید حتی ممکن است منجر به اختلال در کار فرد شود. موارد مختلف بیماریهای تنفسی ممکن است برای فرد ایجاد شود که در این میان تشخیص آلرژی و نوع آن اهمیت بسیاری دارد. در صورت مواجهه با آلاینده‌ها و عوامل زیان‌آور، پزشک طب کار در اسپیرومتری که در معاینات بدو استخدام و دوره ای طب کار ارتباط آنها را با بیماری فرد بررسی می‌کند. در صورت وجود آلرژی شغلی توصیه‌های لازم در خصوص آن ارائه می‌شود. در صورت امکان درمان آلرژی ارجاع به پزشک متخصص انجام می‌شود.
آلرژی شغلی چیست؟
به دلیل آنکه مجاری تنفسی فوقانی اولین راه ورود آلاینده‌های موجود در هوا به بدن است، می‌توان چنین تصور کرد که این مجاری از یک طرف اولین خط دفاعی بدن بوده و از طرف دیگر اولین هدف این آلاینده‌ها محسوب می‌شوند. مجاری تنفسی فوقانی ممکن است علاوه بر مواد سمی با محرک‌های آنتی‌ژنیک نیز واکنش نشان داده و باعث رینیت آلرژیک شوند که در بعضی از افراد همراه با آسم دیده می‌شوند. آلرژی شغلی یکی از موارد بیماریهای تنفسی شغلی شایع است که بسیاری از افراد را در محیط‌های کاری درگیر کرده است.
مجاری تنفسی فوقانی از سوراخ‌های بینی تا حنجره امتداد دارد و شامل بینی، سینوس‌های پارانازال، حلق و حنجره می‌باشد. این مجاری یکی از آسیب‌پذیرترین اعضای بدن در مقابل آلاینده‌های شیمیایی است، زیرا مکانیسم دفاعی آن محدود و سطح تماس آن با محیط بسیار وسیع می‌باشد.
آلرژی شغلی چگونه ایجاد می‌شود؟
آلرژنهای محیط کار می‌توانند سبب رینوکنژنکتیویت آلرژیک شوند. این نوع غالبا در اثر مواجهه تصادفی با آنها مثل تماس با گرده گیاهان، گل‌ها، درختان و علف‌ها در افرادی که در گلخانه‌ها یا پارک‌ها به تزئیین گیاهان می‌پردازند ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است به علت مواجهه با آلرژنهای غیرمعمول در محیط‌های صنعتی نظیر تماس با تری‌ملیتیک‌ان‌هیدرید در کارگرانی که در کارخانجات لاستیک‌سازی کار می‌کنند ایجاد شود. حساسیت اولیه ممکن است در محیط کار و یا در خارج از محیط کار اتفاق افتد که در انواع آلرژی متفاوت است. اگر در خارج از محیط کار ایجاد شود احتمالا علت آن آلرژنهای شایع محیطی است. بنابراین رینیت آلرژی شغلی مانند افراد مبتلا به آسم شغلی ممکن است ناشی از کار بوده و یا در اثر کار تشدید یافته و عود کند.
تشخیص و درمان آلرژی
مشخصه انواع آلرژی گرفتگی بینی، عطسه‌های فراوان، خارش بینی و چشم و ترشح رقیق و سبز رنگ از بینی است. همچنین ممکن است علائم دیگری مانند اشک‌ریزش و سردرد نیز وجود داشته باشد. توضیح هریک از انواع آلرژی در زیر آمده است:
آلرژی فصلی
علائم غیرشغلی که چند هفته از سال دیده شده و سپس ناپدید می گردد و سال دیگر دوباره ظاهر می‌شود معمولا ناشی از گرده گل‌ها و گیاهان بوده و آلرژی فصلی نام دارد.
آلرژی مزمن
آلرژی مزمن ممکن است مکرر و بدون هیچگونه برنامه ثابتی بروز کند و یا اینکه علائم آن در طول سال دائما وجود داشته باشد. رینیت آلرژیک مزمن به علت حساسیت گردوغبار خانگی، محل کار، پشم گربه، پر، اسپور قارچ، غذاها و سایر موادی که روزانه فرد با آنها تماس دارد عارض می‌شود. در افراد مبتلا به رینیت آلرژیک شغلی، رینیت مزمن تا حدودی شایعتر است. این افراد ممکن است علاوه بر آنتیژنهای موجود در محیط کار به آنتیژنهای غیر محیط کار حساس شده و نسبت به محرک‌ها نیز واکنش نشان دهند که در این صورت شرایط تشخیص آلرژی مشکل‌تر خواهدشد.
تشخیص آلرژی شغلی
- تشخیص آلرژی شغلی بر پایه اخذ تاریخچه، معاینه فیزیکی و تست‌های آزمایشگاهی استوار است. در معاینه مخاط بینی این مخاط متورم و رنگ پریده است که این حالت در شاخک‌ها محسوس‌تر است.
- تست‌های آزمایشگاهی شامل CBC، اسمیر بینی که ائوزینوفیلی را مشخص می‌کند، افزایش IgE کل سرم و یافتن IgE اختصاصی آنتی‌ژن محیط کار توسط ELIZA یا RAST می‌باشد.
بسیاری از پزشکان آزمون پوستی سوزنی را بعنوان استاندارد طلایی تشخیص آلرژی در نظر می‌گیرند. از نظر تئوریک بهترین راه درمان، یافتن ماده حساسیت‌زا و حذف کامل آن از محیط بیمار است اما این کار اغلب امکان پذیر نیست. اجتناب از آلرژن مسئول یکی دیگر از روش‌های درمان است که این کار هم از لحاظ کنترل علائم نازال و هم جهت جلوگیری از پیشرفت به سمت آسم شغلی مفید است.
درمان آلرژی
بهترین روش درمان آلرژی، مصرف آنتی هیستامین سیستمیک، استروئیدهای نازال و داروهای تثبیت کننده ماست‌سل نظیر کرومولین سدیم است. برای کارگران شاغل در کارهای تولیدی و راننده‌ها که نیاز به هوشیاری بیشتری دارند باید آنتی‌هیستامین‌هایی که اثر خواب آور ندارند (مثل ترفنادین و استمیزول) تجویز شود. تاثیر و کارایی حساسیت‌زدایی آئروآلرژنهای رایج نسبت به مواد حساس‌کننده اختصاصی شغلی بیشتر مطالعه و بررسی شده است.
نتیجه گیری:
در نتیجه بیماریهای تنفسی ناشی از کار از جمله بیماریهای شایع است که تشخیص زودهنگام آن می‌تواند باعث پیشگیری از شدت یافتن و از کارافتادگی شاغلین شود. بنابراین با تشخیص آلرژی در معاینات سالیانه طب کار از بروز این بیماریها که باعث خسارات جبران ناپذیری هم به خود فرد شاغل و هم کارفرمایان می شود جلوگیری کنیم.
