نقش طب کار در پیشگیری از بیماریهای شغلی

تماس با عوامل زیان‌آور محیط کار مانند عوامل مضر شیمیایی، بیولوژیکی، فیزیکی، روانی و ارگونومیک ممکن است باعث بروز بیماریهای شغلی شود که قابل شرایط پرداخت غرامت در صورت اثبات و گزارش دهی می‌باشند. مطالعات نشان می‌دهند که گروه عظیمی از شاغلین بخصوص در کشورهای در حال توسعه در سطح وسیعی با مشکلات و عوارض ناشی از محیط کار مواجهند. بیماریهای شغلی از دسته بیماریهایی هستند که عمدتاً غیر قابل درمان ولی قابل پیشگیری و کنترل هستند. از این‌رو اهمیت و نقش طب کار در پیشگیری از بیماریهای شغلی که در قالب معاینات پیش از استخدام و معاینات سالیانه انجام می‌شود واضح و روشن است.

چگونه می‌توان از بروز بیماری‌های شغلی پیشگیری کرد؟

پیشگیری از بیماریهای شغلی به دو دلیل امکانپذیر است:

1. عامل بوجود آورنده اینگونه بیماریها اغلب قابل شناسایی، اندازه گیری و کنترل است.
2. در صورت تشخیص به موقع با انجام غربالگری‌های علمی، منطقی و صحیح، در مراحل اولیه قابل پیشگیری هستند.

چه افرادی در برنامه پیشگیری از این بیماریها دخیل هستند؟

در برنامه پیشگیری و کنترل بیماریهای محیط کار افراد متخصص در زمینه‌های زیر قادر به مداخله هستند:

• کارشناسان بهداشت حرفه‌ای
• پزشک متخصص طب کار
• پزشک دوره دیده طب کار

نقش پزشک طب کار در تشخیص بیماریهای شغلی چیست؟

بیماریهای شغلی، ناشی از عدم تطابق پاتولوژیک بیمار با محیط کاری وی است. لذا بمنظور تشخیص دقیق اینگونه بیماریها باید هم بیمار و هم محیطی که در مواجهه با آن است، ارزیابی و بررسی شود. تعداد بسیار محدودی از این بیماریها با علائم بالینی یا تغییرات غیر طبیعی آزمایشگاهی بروز می نمایند. جهت تشخیص صحیح علاوه بر علائم بالینی، اطلاع از مواجهه و تماس مؤثر و کافی نیز لازم است. پزشک طب کار در این امر تخصص و دانش لازم را دارد و ‌با استناد به موارد گفته شده قادر به تشخیص بیماریهای شغلی است.

عوامل ایجاد کننده بیماریهای شغلی چیست؟

بهترین روش جهت طبقه‌بندی بیماریهای شغلی توجه به عامل ایجاد کننده این بیماریها است، لذا با توجه به این امر این گروه از بیماریها را می‌توان به 5 دسته تقسیم کرد:

1. بیماریهای ناشی از عوامل فیزیکی
2. بیماریهای ناشی از عوامل مکانیکی
3. بیماریهای ناشی از عوامل بیولوژیکی
4. بیماریهای ناشی از عوامل شیمیایی
5. بیماریهای ناشی از عوامل روانی

نقش طب کار در پیگشیری از بیماریهای ناشی از کار چیست؟

شناخت علت بیماری اولین و مهم ترین مرحله در امر پیشگیری از انواع بیماریها بخصوص بیماریهای ناشی از کار است. با بررسی علائم کلینیکی و ارزشیابی هر گونه تغییر در سلامت کارگران در معاینات سالیانه یا معاینات ادواری طب کار این بیماریها قابل شناسایی و درمان هستند. با توجه به این که در اکثر بیماری‌های شغلی صدمات بوجود آمده غیرقابل برگشت و جبران بوده و درمان اساسی برای آن‌ها وجود ندارد، لذا رعایت اصول پیشگیری از اهمیت خاصی برخوردار است.

• رعایت اصول بهداشت فردی
• نظافت عمومی کارگاهها
• آموزش مسائل بهداشتی به‌کارگر
• اندازه‌گیری عوامل آلوده‌کننده محیط کار
• وضع قوانین و تدوین آئین‌نامه‌ها
• عدم استفاده از مواد بیماریزا و جایگزینی آنها با مواد غیر بیماریزا
• جدا کردن کارگر از محوطه آلوده محیط کار به عوامل زیان‌آور
• محصور کردن همزمان با استفاده از تکنیکهای مکانیکی و اتوماتیک درصنعت
• استفاده از تهویه مصنوعی برای جلوگیری از الودگی محیط کار به آلوده‌کننده‌های شیمیایی چون گرد و غبار، بخارات و گازها
• تهویه عمومی بر پایه رقیق کردن آلوده‌کننده‌های محیط کار با ورود هوای تازه و تمیز از یک نقطه دیگر کارگاه
• استفاده از آب برای جلوگیری از پخش گردوغبار در محیط‌ کار
• استفاده از وسایل حفاظت فردی جهت پیشگیری از بیماریها و حوادث ناشی از کار

نتیجه گیری:

با توجه به مطالب ذکر شده در بالا می‌توان به نقش طب کار در پیشگیری از بیماریهای شغلی پی برد. فراموش نکنید که پیشگیری از بیماریها از اهمیت بسیار بالاتری نسبت به درمان برخوردار است. شناسایی عوامل زیان‌آور محیط کار و بررسی وضعیت سلامت شاغل امری است که در طب کار انجام شده و در صورت احتمال بروز بیماری، پیشگیری از آن را ممکن می‌سازد. به همین منظور است که  معاینات دوره ای در حوزه فعالیت‌های طب کار قرار گرفته است.