فهرست محتوا
ویتامین E که یک ویتامین قوی محلول در چربی است، نقش مهمی در حفظ سلامت و عملکرد بدن دارد. ویتامین E علاوه بر تقویت سیستم ایمنی، نقش کلیدی در کمک به ما برای حفظ سلامت چشم و پوست خواهد داشت؛ برای همین اگر مرطوب‌کننده‌ها یا سرم‌های پوست خود را بررسی کنید، ویتامین E احتمالاً برای تولید آن‌ها استفاده شده است. از آنجایی که ویتامین E را می‌توان در انواع غذاهای مصرفی یافت، نشانه های کمبود ویتامین E در کمتر فردی رخ می‌دهد.
با این وجود عوارض کمبود ویتامین ای چیزی نیست که بتوان به راحتی از آن چشم‌پوشی کرد و گاهی عملکردهای اصلی بدن چون بینایی، عضلانی و عصبی در پی کمبود این ویتامین مختل خواهد شد. در ادامه این مطلب از وبلاگ پراناطب به سراغ علائم اصلی کمبود ویتامین E و عوارضی که ایجاد می‌کند رفته‌ایم. همچنین راه‌های جبران کمبود آن نیز در ادامه بررسی شده است.
بدن هر فرد به چه مقدار ویتامین E نیاز دارد؟
مقدار ویتامین E که باید مصرف کنید بیش از هر عاملی به سن شما بستگی دارد و مقدار پیشنهادی برای مصرف آن به شرح زیر است:
- کودکان (گروه‌های سنی 1 تا 3 سال): 6 میلی‌گرم در روز
- کودکان (گروه‌های سنی 4 تا 8 سال): 7 میلی‌گرم در روز
- کودکان (گروه‌های سنی 9 تا 13 سال): 11 میلی‌گرم در روز
- نوجوانان: 15 میلی‌گرم در روز
- بزرگ‌سالان: 15 میلی‌گرم در روز
- زنان باردار: 15 میلی‌گرم در روز
- مادران شیرده: 19 میلی‌گرم در روز
علت کمبود ویتامین E چیست؟
به نظر می‌رسد که تمام مولکول‌های ویتامین E فوایدی برای سلامتی دارند؛ اما تنها یکی از این مولکول‌ها، آلفا توکوفرول، برای بدن بسیار ضروری است. این نکته یعنی بدن شما باید آن را برای عملکرد طبیعی و سالم دریافت کند، همان‌طور که به ویتامین A، ویتامین C و سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری نیاز دارد. افرادی که آلفا توکوفرول کافی ندارند، ممکن است دچار کمبود ویتامین E شوند.
افرادی کمی در معرض خطر کمبود این ویتامین و بروز نشانه های کمبود ویتامین E هستند، مگر اینکه فرد شرایط پزشکی خاصی داشته باشد که در جذب ویتامین E توسط بدن اختلال ایجاد کند. همچنین اگر آلفا توکوفرول کافی در رژیم غذایی خود دریافت نکنید، ممکن است کمبود ایجاد شود. برخی از شرایط پزشکی که می‌تواند دلیل کمبود ویتامین E بدن باشد، شامل موارد زیر است:
- اختلالات گوارشی، مانند بیماری کرون که در جذب مناسب مواد مغذی اختلال ایجاد می‌کند.
- فیبروز سیستیک
- اختلالات یا بیماری‌های کبدی
- بیماری پانکراس
- کمبود آنزیم مربوط به جذب چربی یا سوء جذب چربی
کمبود ویتامین E در میان نوزادان نارس یا نوزادان کم‌وزن نیز مشاهده می‌شود.
نشانه های کمبود ویتامین E چیست؟
ویتامین E به عنوان یک آنتی‌اکسیدان محلول در چربی به طور طبیعی در بدن ما و همچنین در تعدادی از غذاها، عمدتاً گیاهی، یافت می‌شود. به همین دلیل، دریافت نکردن مقدار مناسب ویتامین E معمولاً نادر است و زمانی که اتفاق می‌افتد، معمولاً نتیجه یک بیماری زمینه‌ای مانند پانکراتیت، فیبروز کیستیک یا بیماری سلیاک است. با در نظر گرفتن نقش مهمی که ویتامین E در تقویت سیستم ایمنی ما ایفا می‌کند، عوارض کمبود ویتامین ای معمولاً روی چشم‌ها، سیستم ایمنی اعصاب و عملکرد و حرکات بدن تأثیر می‌گذارد.
· رتینوپاتی
دید در شب ضعیف یا کاهش دید یکی از نشانه های کمبود ویتامین Eاست که با نام رتینوپاتی شناخته می‌شود. کمبود ویتامین E می‌تواند گیرنده‌های نور را در شبکیه چشم ضعیف کند و در طول زمان منجر به مشکلات بینایی مانند تاری دید شود. رتینوپاتی انواع مختلفی دارد و با مصرف ویتامین ای کافی می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. این بیماری در برخی موارد ممکن است آسیب جدی ایجاد کند و به‌خودی‌خود بهتر نشود.
· کاهش عملکرد سیستم ایمنی
عوارض کمبود ویتامین ای فقط به اختلال در بینایی خلاصه نمی‌شود و باعث کاهش عملکرد سیستم ایمنی هم خواهد شد. فراموش نکنید که ویتامین E برای عملکرد تقریباً همه سلول‌ها حیاتی بوده و یکی از موثرترین مواد مغذی در تنظیم عملکرد سیستم ایمنی است. به همین دلیل وقتی سطح ویتامین پایین باشد، می‌تواند منجر به کاهش عملکرد ایمنی شود. در اصل ویتامین E با حمایت از رشد سلول‌های T به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. هنگامی که سیستم ایمنی به درستی کار نکند، ضعیف می‌شود و افراد را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند و در مبارزه با آن‌ها دچار مشکل خواهد شد. این امر ممکن است احساس خستگی مداوم یا تجربه بیماری‌های عفونت‌های مکرر را به همراه داشته باشد.
· نوروپاتی محیطی
یکی از نشانه های کمبود ویتامین E و عوارض جدی آن نوروپاتی محیطی است که آسیب به اعصاب محیطی (اعصابی که از سیستم عصبی مرکزی منشعب می‌شوند) را به همراه خواهد داشت. این عارضه می‌تواند باعث ضعف و درد در دست‌ها یا پاها شود و البته سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. ویتامین‌های B، نیاسین و ویتامین E برای سلامت اعصاب بسیار مهم هستند؛ بنابراین کمبود ویتامین E می‌تواند یکی از دلایل نوروپاتی محیطی باشد که بی‌حسی و سوزن شدن را به همراه دارد. دلیل این عارضه آسیب به رشته‌های عصبی است که می‌تواند مانع از انتقال صحیح سیگنال‌ها شود.
· آتاکسی
وجود ویتامین E کافی، باعث می‌شود تا ماهیچه‌ها استرس اکسیداتیو را تجربه نکنند، یعنی در بدن شما عدم تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها رخ ندهد. در غیر این صورت استرس اکسیداتیو منجر به ضعف عضلانی می‌شود. برای همین یکی از شایع‌ترین و اصلی‌ترین نشانه های کمبود ویتامین E، آتاکسی یا مشکلات مربوط به عضله است. برخی از نمونه‌های آتاکسی عبارت‌اند از:
- مشکلات راه رفتن
- اختلال در گفتار
- عدم هماهنگی عصب و عضله
در واقع آتاکسی اصطلاحی است که برای توصیف گروهی از اختلالات استفاده می‌شود که می‌تواند بر توانایی فرد در کنترل حرکات بدن خود مانند راه رفتن، تعادل و صحبت کردن تأثیر بگذارد. عدم دریافت کافی ویتامین E، ویتامین B-12 یا تیامین می‌تواند منجر به آتاکسی شود.
· خشکی پوست
عوارض کمبود ویتامین ای به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد و از آنجایی که مولکول آلفا توکوفرول در این ویتامین یکی از اشکال حیاتی در حوزه مراقبت از پوست و حفظ سلامت پوست است، کمبود آن مشکلاتی را به همراه دارد. اگر به اندازه کافی این ویتامین را دریافت نکنید، شاهد خشکی بیش از حد پوست خود خواهید بود.
· سایر نشانه های کمبود ویتامین E
علائم کمبود ویتامین E علاوه بر اینکه باعث رفلکس یا پاسخ‌های ضعیف عضلانی می‌شود یا تاری دید را به همراه دارد، ممکن است باعث بروز علائم و نشانه‌های زیر شود:
- کوری
- آریتمی‌های قلبی
- اختلال در مسائل شناختی (تفکر)
تشخیص و درمان کمبود ویتامین E
متخصصان پزشکی معمولاً کمبود ویتامین E را با استفاده از آزمایش خون تشخیص می‌دهند که در آن سطوح پایین ویتامین در خون را بررسی کرده و درمان بسته به علت زمینه‌ای متفاوت است. برای مثال، اگر بیماری کرون یا یک اختلال گوارشی دیگر باعث کمبود شود، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ابتدا سعی می‌کند آن وضعیت را درمان کند. مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین E و تغییرات در رژیم غذایی عوارض کمبود ویتامین ای را کاهش خواهد داد.
یک نکته مهمی که برای پیشگیری از بروز نشانه های کمبود ویتامین E باید به آن توجه داشت این است که مصرف 4 میلی‌گرم در روز برای مردان و 3 میلی‌گرم در روز برای زنان ضروری بوده و باید بتوانید تمام ویتامین E را از رژیم غذایی خود دریافت کنید. خوشبختانه این ویتامین در انواع غذاها یافت می‌شود، از جمله:
- روغن جوانه گندم
- دانه‌های آفتابگردان
- بادام‌ها
- کره بادام‌زمینی
- کدو حلوایی
- فلفل دلمه‌ای قرمز
- آووکادو
- انبه
- سبزیجات
- بسیاری از انواع توت‌ها
آیا کمبود ویتامین E یک بیماری شایع است؟
هنگامی که یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌خورید، به ندرت نشانه های کمبود ویتامین E را تجربه می‌کنید. با این حال، اگر گروه غذایی خاصی را از رژیم غذایی خود حذف کرده‌اید یا در جذب مواد مغذی از رژیم خود مشکل دارید، بهتر است همیشه سطح مواد مغذی و میزان مصرف آن را زیر نظر داشته باشید. همچنین مقدار ویتامین E مورد نیاز بدن شما به عواملی مانند سن، جنسیت و بارداری یا شیردهی بستگی دارد. حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد میزان نیاز بدن و سبک تغذیه برای دریافت ویتامین E بیشتر بدانید.
سخن پایانی
افراد کمی در دنیا بروز نشانه های کمبود ویتامین E را تجربه می‌کنند و طبق تحقیقات علمی تنها حدود 0.1 درصد از بزرگ‌سالان دارای سطوح پایین ویتامین E در بدن خود هستند. با این حال افرادی که این ویتامین را به هر دلیلی دریافت نمی‌کنند، عوارض کمبود ویتامین ای را تجربه خواهند کرد که شامل مواردی چون اختلال بینایی، ضعف عضلانی، ضعف سیستم ایمنی و مواردی از این قبیل است. در صورت بروز چنین عوارضی باید از راه تغذیه، مصرف مکمل و تغییر سبک زندگی برای درمان آن اقدام کرد.
سوالات متداول
- آیا کمبود ویتامین ای یک بیماری شایع است؟
خیر، درصد کمی از افراد آن هم به دلیل داشتن برخی از بیماری‌ها که جذب این ویتامین را دشوار می‌کند به آن مبتلا می‌شوند.
- مهم‌ترین نشانه های کمبود ویتامین E چیست؟
ضعف عضلانی و عصبی، کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن و مبتلا شدن مکرر به بیماری‌های عفونی، کاهش دید، خشکی پوست و اختلال در مسائل شناختی از مهم‌ترین عوارض کمبود این ویتامین است.
- راه‌های پیشگیری از عوارض کمبود ویتامین ای چیست؟
مصرف غذاها و مکمل‌های حاوی ویتامین ای بهترین راه برای جلوگیری از بروز عوارض کمبود این ویتامین در بدن است.
بیشتر بخوانید:
تعیین درصد از کار افتادگی در معاینات طب کار
هزینه طب کار سال ۱۴۰۳ معاینات بدو استخدام و معاینات دوره ای
تأثیرات معاینات دوره ای طب کار در کاهش غیبت و افزایش کارایی
