فهرست محتوا
آنچه در این مقاله از طب کار پراناطب به آن پرداخته می‌شود، موضوع تعیین درصد از کار افتادگی و شرایط بهره‌مندی از آن است. زمانی که فردی به کارگاه، کارخانه، اداره و هرجایی که به عنوان محل کار در نظر دارد مراجعه می‌کند، توافق‌نامه‌ای مکتوب و یا شفاهی میان کارگر و کارفرما ایجاد می‌شود و امضای این قرارداد یکسری تعهدات طرفین را نسبت به هم ایجاد خواهد کرد که هر دو طرف موظف به رعایت تمامی نکات مندرج در توافق‌نامه هستند. گاهی شرایط خاصی مانند بیماری یا حادثه حین کار به وجود می‌آید که موجب قطع رابطه میان کارگر با کارفرما می‌شود. در این مورد در بند ج ماده 21 قانون کار و اصل 29 قانون اساسی به آن پرداخته شده است.
بیماری‌های سخت و لاعلاج، صدمه‌های جسمی و روانی حین کار و یا مربوط به کار همگی جزو مواردی هستند که موجب قطع رابطه میان کارگر و کارفرما می‌شوند. در اینجا قانون‌گذار تمامی این موارد را به عنوان از کار افتادگی در نظر گرفته و کارگران و یا کارمندانی که حین کار و یا مأموریت دچار سانحه و از کار افتادگی می‌شوند را طبق اصل 29 قانون اساسی مورد پوشش و حمایت مالی و خدماتی قرار می‌دهد؛ اما برای اینکه فرد بتواند از خدمات از کار افتادگی استفاده کند باید یکسری بررسی‌های خاص صورت گیرد تا درصد و نوع از کار افتادگی مشخص شود. در ادامه با ما باشید تا تعیین درصد از کار افتادگی در معاینات طب کار را مورد بررسی قرار دهیم.
از کار افتادگی چیست؟
آیا میدانید از کار افتادگی چیست و یا تعیین درصد از کار افتادگی چگونه است؟ ما در این مقاله با شما هستیم تا تعیین درصد از کار افتادگی در معاینات طب کار را بررسی کنیم. شاید به گوش شما هم رسیده باشد که فردی حین انجام کار در کارخانه، کارگاه و حتی اداره، دچار حادثه شده باشد که بر اثر این آسیب‌دیدگی دیگر قادر به انجام کار و حرفه سابق خود نیست. از طرفی دیگر کارگران و کارمندانی هستند که بر اثر بیماری و یا کهولت سن دیگر قادر به تأمین معیشت زندگی خود و اعضای خانواده‌شان نیستند. در چنین شرایطی چه باید کرد و بیمه چه خدماتی را برای این افراد در نظر می‌گیرد؟
از کار افتادگی به معنای از دست دادن توانایی انجام کار است که این عدم توانایی می‌تواند از بیماری، کهولت سن، حادثه و عوامل دیگر باشد. با توجه به آنچه در تعاریف از کار افتادگی در قانون تأمین اجتماعی آمده، از کار افتاده فردی است که به دلیل مشکلات ذکر شده نتواند بیشتر از یک‌سوم درآمد خود را با اشتغال به کار سابقش به دست آورد؛ بنابراین زمانی که کارگر یا کارمند در محل کار و یا مأموریت مربوط به کار دچار سانحه و آسیب شود باید ابتدا تعیین درصد از کار افتادگی فرد مشخص شده و تحت حمایت مالی و درمانی بیمه قرار گیرد.
همچنین با توجه به ماده 71 قانون تأمین اجتماعی “بیمه شده‌ای که در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری حرفه‌ای از کار افتاده کلی شناخته شود، بدون در نظر گرفتن مدت پرداخت بیمه حق استحقاق دریافت مستمری از کار افتادگی ناشی از کار را خواهد داشت.” به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت زمانی که فرد قرارداد و یا توافق‌نامه میان کارگر و یا کارفرما را امضا می‌کند، یعنی از همان لحظه در صورت ایجاد حادثه و یا بیماری مشمول دریافت خدمات از کار افتادگی می‌شود و بر اساس قوانین تأمین اجتماعی، کارشناسان می‌توانند تعیین درصد از کار افتادگی را برای آن شخص انجام دهد.
انواع از کار افتادگی در قانون کار
پیش از آنکه به موضوع تعیین درصد از کار افتادگی در معاینات طب کار بپردازیم بهتر است با انواع از کار افتادگی و عواملی که این از کار افتادگی را به وجود می‌آورند آشنا شوید.
تعیین درصد از کار افتادگی براثر بیماری
بر اساس بند 7 ماده 2 قانون تأمین اجتماعی، “بیماری وضع غیرعادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می‌کند یا موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می‌شود یا اینکه موجب هر دو در آنِ واحد خواهد شد.”
بر اساس تعریف این ماده زمانی که بیماری جسمی و یا روحی موجب کاهش توانایی فرد بیمه شده برای انجام کار شود، آن شخص در لیست از کار افتادگی قرار می‌گیرد. البته همان‌طور که در ماده 71 به آن اشاره شده بیماری‌ها شامل 2 دسته عادی و حرفه‌ای می‌شوند.
- بیماری‌های عادی معمولاً به دلیل حوادث ناشی از کار به وجود می‌آیند مانند شکستگی و یا قطع عضو بخشی از بدن
- بیماری‌های حرفه‌ای شامل بیماری‌های اعصاب و روان، ام‌اس، سرطان، مشکلات قلبی و … می‌شود.
تعیین درصد از کار افتادگی بر اثر حادثه
تعیین درصد از کار افتادگی ناشی از حادثه بر اساس بند 8 ماده 2 قانون تأمین اجتماعی “حادثه از لحاظ این قانون اتفاقی است پیش‌بینی نشده که تحت تأثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می‌دهد و موجب صدمه بر جسم یا روان فرد بیمه شده می‌شود.” به عبارتی ساده‌تر حادثه ناشی از عوامل مستقیم و یا غیرمستقیم مربوط به کار که منجر به آسیب‌رسانی به جسم و یا روان فرد شود.
- حوادث ناشی از کار مانند زمانی که فرد به دستور کارفرما از محل کار خود برای انجام کار و یا مأموریتی خارج شود.
- حوادث غیر ناشی از کار که شامل تمامی مواردی می‌شود که کارگر و یا کارمند در زمان حضور در محل کار دچار حادثه مستقیم و یا غیرمستقیم شود.
از کار افتادگی و بازنشستگی چه تفاوتی دارند؟
تعیین درصد از کار افتادگی و حقوق بازنشستگی دو مقوله جدا از هم هستند که در این بخش از مقاله طب کار به آن می‌پردازیم. برای درک بهتر تفاوت میان از کار افتادگی و بازنشستگی ابتدا یک تعریف کلی از هر دو مورد را برایتان شرح می‌دهیم.
بازنشستگی:
زمانی که فرد از سوی کارفرما شروع به کار می‌کند و بیمه می‌شود، از همان ابتدا قانون‌گذار قوانین و شرایطی را برای شروع تا خاتمه کار مشخص می‌کند که یکی از این شروط برای خاتمه کار رسیدن به سن بازنشستگی است. سن بازنشستگی زمانی است که دیگر توانایی‌های کارگر و یا کارمند برای انجام کار و فعالیت کاهش یافته و حال باید از حقوق مستمری بیمه استفاده کند. (مطابق با بند 15 ماده 2 قانون تأمین اجتماعی)
از کار افتادگی
همان‌طور که گفته شد از کار افتادگی یعنی قطع ناگهانی رابطه میان کارگر با کارفرما به دلیل مشکلاتی مانند بیماری، حادثه و… طوری که فرد بیمه شده دیگر قادر به انجام کار نباشد. در چنین شرایطی کارمند و یا کارگر تحت حمایت مالی و درمانی از کار افتادگی قرار می‌گیرند و برای آن‌ها تعیین درصد از کار افتادگی انجام خواهد شد.
تفاوت بازنشستگی و از کار افتادگی
- بر اساس قانون کار برای استفاده از مزایا و مستمری بازنشستگی، فرد بیمه شده باید به سن بازنشستگی برسد؛ زیرا با افزایش سن دیگر قدرت و توان انجام کارهای سابق را ندارد؛ اما از کار افتادگی سن مشخصی نخواهد داشت و فرد بیمه شده می‌تواند در صورت بروز حادثه و یا بیماری مربوط به کار در هر سنی شامل مستمری از کار افتادگی شود.
- در بازنشستگی، مستمری یک حق قانونی است بر اساس تعداد سال‌های حضور فرد در محل کار و سابقه بیمه شخص محاسبه می‌شود (ماده 76 قانون تأمین اجتماعی)؛ اما در از کار افتادگی عامل زمان تأثیری در میزان حقوق مستمری ندارد، بلکه تعیین درصد از کار افتادگی این میزان را مشخص می‌کند.
- مهم‌ترین نکته در تفاوت میان از کار افتادگی و بازنشستگی نحوه استفاده از مستمری است. در حالت عادی فرد بازنشسته بر اساس تعداد سال‌های گذرانده و سن فعلی او از مستمری بازنشستگی استفاده خواهد کرد، اما برای اینکه شخصی از بیمه و مزایای از کار افتادگی استفاده کند باید در طول ده سال گذشته حداقل یک سال سابقه بیمه داشته باشد و از این یک سال 90 روز مربوط به روزهای آخر سال خواهد بود. (در مواردی استثنا که فرد سابقه بیمه نداشته و در محل کار دچار سانحه یا بیماری شود، این موضوع توسط مراجع ذی‌صلاح بررسی شده و در صورتی که کارفرما کوتاهی در تأمین امنیت کارگران و یا کارمندان خود داشته باشد باید تمامی هزینه‌های مربوط به جبران خسارت را پرداخت کند)
از کار افتادگی کلی
بر اساس بند الف ماده 70 و همچنین بند 13 ماده 2 قانون تأمین اجتماعی از کار افتاده کلی به کسی گفته می‌شود که به دلیل حوادث ناشی از کار و یا بیماری توانایی و قدرت کار کردن نداشته باشد و از کار سابق یا هر کار دیگری تنها یک‌سوم از درآمد سابق خود را کسب کند. بر اساس نظر قانون‌گذار در تأمین اجتماعی افرادی که دچار صدمه 66 درصد به بالا شده باشند جزو گروه از کار افتاده کلی محسوب می‌شوند که به حقوق و مستمری این افراد در ماده 72 قانون تأمین اجتماعی اشاره شده است. بر اساس این ماده قانونی میزان مستمری افراد از کار افتاده به طور کلی عبارت است از یک‌سی‌ام میانگین حقوق بیمه شده ضرب در سنوات پرداخت حق بیمه که این مستمری در مورد افراد سرپرست خانوار با 10 درصد افزایش مستمری محاسبه می‌شود.
از کار افتادگی جزئی
تعیین درصد از کار افتادگی جزئی و کلی کمی با هم فرق دارند. در از کار افتادگی جزئی فرد بیمه شده بین 33 تا 66 درصد از توانایی خود را در اثر حادثه حین کار از دست داده، اما همچنان توانایی اشتغال به کار سابق خود و یا حتی کار دیگری را خواهد داشت که به این موضوع در بند ب ماده 70 و همچنین بند 14 ماده 2 قانون تأمین اجتماعی اشاره شده است. برای تعیین میزان مستمری این نوع از کار افتادگی باید درصد از کار افتادگی را در مبلغ مستمری ضرب کرد. نکته مهم در مورد از کار افتادگی جزئی این است که مستمری از کار افتادگی جزئی فقط به افرادی تعلق می‌گیرد که به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم در محل کار دچار حادثه شده باشند و این نوع مستمری شامل بیماری و کهولت سن نمی‌شود.
تعیین نقص عضو
تعیین درصد از کار افتادگی در نقص عضو با از کار افتادگی کلی و جزئی متفاوت است. بر اساس بند ج ماده 70 قانون تأمین اجتماعی افراد بیمه شده‌ای که در محل کار به طور مستقیم و یا غیرمستقیم دچار حادثه شوند به نحوی که قدرت و توانایی فرد بین 10 تا 33 درصد کاهش یابد مستحق دریافت غرامت نقص عضو هستند.
تعیین ناتوانی و از کار افتادگی
تعیین ناتوانی و از کار افتادگی یکی از امور بسیار تخصصی و حساس است که تنها مراجع ذی‌صلاح و کمیسیون پزشکی مربوطه قادر به تشخیص تعیین درصد از کار افتادگی هستند. بر اساس آنچه در ماده 70 قانون تأمین اجتماعی ذکر شده زمانی که فرد در محل کار به طور مستقیم و یا غیرمستقیم دچار از کار افتادگی کلی، جزئی و یا نقص عضو شود، پزشک معالج پس از انجام خدمات اولیه و تشخیص لاعلاج بودن بیماری، گواهی بر همین اساس ارائه می‌کند و سپس کمیسیون پزشکی بر اساس نظر پزشک تعیین درصد از کار افتادگی کرده تا فرد بتواند از مستمری و مزایای آن استفاده کند. البته در شرایطی که امکان تشکیل کمیسیون پزشکی بدوی با توجه به شرایط آئین‌نامه‌ای که تأمین اجتماعی تنظیم کرده نباشد، سازمان این توانایی را دارد که فرد بیمه شده را به یکی از نزدیک‌ترین کمیسیون‌های متشکل معرفی کند.
چگونه بیمه از کار افتادگی بگیریم؟
برای دریافت بیمه از کار افتادگی کافی است فرد مورد نظر بعد از درمان و عدم بهبودی تمامی مدارک درمانی خود را به یکی از شعب سازمان تأمین اجتماعی ارائه دهد و از شعبه درخواست کمیسیون پزشکی بدوی و یا تجدیدنظر کند. شعبه بعد از احراز هویت و سابقه بیمه پرونده را به کمیسیون پزشکی مربوطه ارسال کرده تا تعیین درصد از کار افتادگی فرد مشخص شود. بیمه شده موظف است در روز و ساعت اعلام شده در کمیسیون پزشکی حاضر شود. اگر بیمه شده به رأی صادره معترض بود می‌تواند ظرف مدت یک ماه به یکی از شعب تأمین اجتماعی مراجعه کرده و درخواست کمیسیون تجدیدنظر کند.
کلام آخر
آنچه در این مقاله از طب کار به آن پرداخته شد مطالبی در مورد از کار افتادگی و تعیین درصد از کار افتادگی بود. زمانی که شخصی برای انجام کار و یا فعالیت حرفه‌ای به سازمان، اداره، کارگاه و … مراجعه می‌کند، بر اساس توافق طرفین قراردادی بین آن‌ها امضا می‌شود که یکی از مفاد این قرارداد مربوط به بیمه و تعهدات بیمه است. موارد بسیاری دیده شده که کارگر و یا کارمند حین کار دچار حادثه و یا بیماری شده و در اثر این مشکل دیگر قادر به ادامه کار نیست و یا توان و قدرت کافی را برای انجام کار سابق خود ندارد؛ در چنین شرایطی نیاز به خدمات مالی و درمانی از کار افتادگی خواهد بود.
بر اساس نظر قانون‌گذار بیمه و همچنین کمیسیون‌های پزشکی از کار افتادگی شامل از کار افتادگی کلی، جزئی و نقص عضو می‌شود که هرکدام از این موارد شامل حقوق و مزایای خاص خود هستند. زمانی که فردی دچار از کار افتادگی می‌شود، بعد از انجام مراحل درمانی و قانونی می‌تواند تمامی مدارک خود را به یکی از شعب اداره تأمین اجتماعی ارائه داده و از خدمات مربوط به از کار افتادگی خود استفاده کند. تعیین درصد از کار افتادگی در معاینات طب کار یک روش بسیار راحت و آسان است که شما می‌توانید با عضویت در این سایت و درج مشخصات فردی میزان تعیین درصد از کار افتادگی خود را مشاهده کنید.
سوالات متداول
- مدارک مورد نیاز برای دریافت بیمه از کار افتادگی چیست؟
کلیه مدارک درمانی و شرح حال بیمار و تشخیص نهایی پزشک، ارائه گواهی پزشک مبتنی بر لاعلاج بودن بیماری، رأی‌های صادر شده کمیسیون پزشکی، در صورت متأهل بودن تصویر سند ازدواج، اصل و تصویر مدارک شناسایی فرد بیمه شده به همراه سوابق پرداخت حق بیمه.
- چه بیماری‌هایی در لیست از کار افتادگی تأمین اجتماعی قرار دارند؟
بیماری‌های داخلی و جراحی‌های اعصاب، بیماری‌های چشم، قلبی عروقی، ارتوپدی، بیماری‌های خونی، کلیوی، داخلی، بیماری‌های روحی و روانی، گوش و حلق و بینی و همچنین بیماری‌های آنکولوژی.
- اعضای کمیسیون پزشکی برای تعیین از کار افتادگی چه کسانی هستند؟
اعضای کمیسیون پزشکی شامل یک پزشک جراح عمومی، یک متخصص داخلی، مشاور و یک پزشک متخصص در زمینه بیماری یا حادثه‌ای که به وجود آمده است.
