هر آنچه در مورد آزمایش هایی که ناشتایی میخواهد، باید بدانید

ناشتا بودن قبل از آزمایش خون، به معنای عدم مصرف هر گونه غذا یا نوشیدنی قبل از انجام آزمایش است. این عمل، به دلیل دقت و صحت بالاتر در نتایج آزمایش خون، به ویژه برای برخی آزمایش‌های طب کار، انجام می‌شود. برخی از آزمایش‌ هایی که ناشتایی می خواهند، شامل آزمایش قند خون، پروفایل لیپیدی، آزمایش‌های کبدی و کلیوی، آزمایش‌های قلبی و غیره هستند.

دلیل اصلی ناشتا بودن قبل از آزمایش خون، این است که مصرف غذا و نوشیدنی، می‌تواند ترکیبات موجود در خون را تغییر داده و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، مصرف غذا، باعث افزایش سطح چربی ها و قندهای خون می‌شود و نتایج آزمایش قند خون یا پروفایل لیپیدی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علاوه بر این‌ها، مصرف غذا، می‌تواند سطح برخی از هورمون‌ها و مواد شیمیایی دیگر در خون را تغییر دهد که باعث اشتباهات در تشخیص و درمان می‌شود. زمان مورد نیاز برای ناشتا بودن قبل از آزمایش خون، ممکن است بین آزمایش‌ها و نوع آزمایش مورد نظر متفاوت باشند. برخی آزمایش‌ها نیازمند ناشتا بودن حداقل 8 تا 12 ساعت قبل از آزمایش هستند؛ در حالی که برخی آزمایش‌های دیگر به زمان کمتری نیاز دارند.

ناشتا بودن قبل از آزمایش خون، می‌تواند به صحت نتایج آزمایش کمک کند و به پزشک در تشخیص، درمان و پیگیری بیماری شما کمک نماید. در مورد ناشتایی قبل از انجام آزمایش، نکاتی وجود دارند که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

قبل از آزمایش خون، هیچ غذا یا نوشیدنی را مصرف نکنید. این موضوع، شامل هر نوع غذای جامد، مایع، شیرینی، نوشیدنی گازدار و حتی آب است. همچنین، برخی از مواد خاص مانند قهوه، چای، آب لیمو و مواد محرک دیگر، می‌توانند در صحت آزمایش خون تاثیر گذار باشند. بنابراین، از مصرف آنها هم خودداری کنید.

در صورتی که داروهای خاصی مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از انجام آزمایش خون، با پزشک خود مشورت کنید. بعضی از داروها، بر روی نتایج آزمایش خون تاثیر دارند و مصرف آن‌ها، باعث ایجاد نتایج اشتباه در آزمایش خون می‌شوند. در ادامه این این مقاله، به بررسی برخی از آزمایش هایی که ناشتایی می خواهند و نکات آن‌ها می‌پردازیم.

علت نیاز به ناشتا بودن برای برخی از آزمایشات

ناشتایی قبل از آزمایش، برای برخی از آزمایشات نیاز است؛ اما شاید این سوال برای شما به وجود آید که علت ناشتا بودن قبل از آزمایش چیست؟ برخی از دلایل آن، عبارتند از:

• مصرف غذا قبل از آزمایش، می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر نتایج آزمایش داشته باشد. برای مثال، در آزمایش قند خون (آزمایش گلوکز)، مصرف غذا، سطح گلوکز خون را افزایش داده و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین، برای ارزیابی درست و دقیق از آنچه که در بدن اتفاق می‌افتد، ناشتا بودن الزامی است.
• در برخی موارد، ناشتا بودن قبل از آزمایش، به منظور ارزیابی تاثیر داروها بر نتایج آزمایش، لازم است. با ناشتا بودن، می‌توان تاثیر داروها را بر روی پارامترهای مورد بررسی در آزمایش، به طور دقیق‌تر ارزیابی کرد.
• در برخی آزمایشات، ناشتا بودن به منظور ارزیابی شرایط پایه بدن از طریق اندازه‌گیری هورمون‌ها، فشار خون، میزان چربی خون و غیره استفاده می‌شود. این نوع آزمایشات، بدون تاثیر غذا و فعالیت جسمانی قبل از آزمایش، اطلاعات مفیدی درباره وضعیت سلامتی فرد ارائه می‌دهند.

کدام آزمایش‌ها نیاز به ناشتایی دارند؟

در برخی آزمایش‌ها، به دلیل حساسیت و تاثیر در نتیجه نهایی، نیاز به ناشتایی است. در ادامه، به بررسی آزمایش هایی که ناشتایی میخواهند اشاره می‌کنیم.

آزمایش‌های خون

برخی از آزمایش‌های خون نیازمند ناشتایی قبل از آزمایش هستند؛ مانند آزمایش گلوکز خون، کلسترول خون و آزمایش‌های مربوط به تست‌های کبدی که حساسیت بالایی دارند. ناشتایی قبل از این آزمایش‌ها، معمولا برای دستیابی به نتایج دقیق تر و قابل اعتماد توصیه می‌شود.

آزمایش‌های ادرار

برخی آزمایش‌های ادرار مانند آزمایش نمونه ادرار ۲۴ ساعته، نیازمند ناشتایی هستند. در این صورت، باید شب قبل از جمع ‌آوری نمونه ادرار، از خوردن غذا و نوشیدنی‌های خاص خودداری کنید تا نتایج آزمایش تحت تاثیر قرار نگیرند.

آزمایش‌های تشخیصی برای بررسی بیماری

در برخی آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش کولونوسکوپی یا آزمایش‌های مربوط به سیستم گوارش، لازم است، قبل از انجام  آزمایش، چند ساعتی ناشتا باشید. این امر با توصیه پزشک و دستورات او انجام می‌شود. انجام تمام این آزمایشات برای معاینات دوره ای شغل‌های مختلف، اهمیت دارند.

چه مدت قبل از آزمایش خون باید ناشتا بود؟

ناشتا بودن قبل از آزمایش خون یکی از موارد مهمی است که برای صحت و دقت نتایج آزمایش لازم است. مدت زمان ناشتا بودن، به نوع آزمایش و نظر پزشک بستگی دارد. معمولا پزشکان برای انجام برخی از آزمایشات، توصیه می‌کنند که قبل از آزمایش خون، حداقل 8 تا 12 ساعت ناشتا باشید. این به معنای عدم مصرف هر گونه مواد غذایی و نوشیدنی در طول این مدت زمان است.

دلیل اصلی ناشتا بودن قبل از آزمایش خون این است که مصرف غذا و نوشیدنی، می‌توانند ترکیباتی را در خون تغییر داده و نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، مصرف غذا قبل از آزمایش خون، می‌تواند سطح گلوکز خون را افزایش دهد و تشخیص دیابت را دشوارتر کند. همچنین، مصرف چربی‌ها، می‌توانند سطح چربی‌های خون را تغییر داده و نتایج آزمایشات مربوط به پروفیل لیپیدی را با تغییراتی همراه کنند.

برخی آزمایش‌های خون، نیاز به ناشتا بودن ندارند و می‌توانید به صورت عادی غذا و نوشیدنی مصرف کنید. اما برای برخی آزمایش‌های خاص، مانند آزمایش قند خون، تست‌های کبدی و غیره، ناشتا بودن قبل از آزمایش ضروری است.

بهترین راه آماده‌ سازی صحیح برای آزمایش خون، رعایت دستورالعمل‌های پزشک یا آزمایشگاه است. آن‌ها می‌توانند به شما راهنمایی دقیق‌تری درباره مدت زمان ناشتا بودن قبل از آزمایش و هر گونه محدودیت غذایی دیگری ارائه بدهند.

اگر قبل از ازمایش چیزی خوردید چه کار باید کرد

اگر قبل از انجام آزمایش، محدودیتی برای خوردن یا آشامیدن برای شما مطرح نشده است، نیاز به اقدام خاصی وجود ندارد. با این حال، در صورتی که برای آزمایش خون، ناشتایی در مدت زمان مشخصی خواسته شده باشد، می‌توانید از راهنمایی پزشک یا پرستار خود استفاده کنید.

در بیشتر موارد، بهتر است قبل از انجام آزمایش‌های خاص، مانند آزمایش خون، ادرار، یا سایر آزمایش‌هایی که نیاز به نمونه‌گیری از بدن دارند، نکات زیر را رعایت کنید:

رعایت راهنمایی‌های پیش از ‌آزمایش

معمولاً پزشک یا پرستار قبل از آزمایش‌های خاص، دستورالعمل‌هایی را به شما ارائه می‌دهند. این دستورالعمل‌ها شامل اطلاعاتی در مورد خوردن و نخوردن قبل از آزمایش، میزان نوشیدن مایعات و داروهایی که قبل از آزمایش باید قطع کنید و سایر موارد مرتبط هستند.

پرهیز از خوردن غذا

برخی آزمایش‌ها نیازمند پرهیز از خوردن و نوشیدن در مدت زمان مشخصی قبل از آزمایش هستند. به عنوان مثال، در برخی آزمایش‌های خون، نیاز است که مدتی بعد از صرف آخرین وعده غذایی، چیزی مصرف نکنید. در صورتی که درباره این موضوع اطلاعات دقیقی ندارید، با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف مایعات

در بعضی آزمایش‌ها، مصرف مایعات نیز با محدودیت‌هایی همراه است. این امر، معمولا به منظور تسهیل نمونه ‌برداری یا رقیق کردن نمونه‌ها انجام می‌شود.

داروها

اگر داروهای خاصی را مصرف می‌کنید، حتما با پزشک خود در مورد مصرف آنها قبل از آزمایش مشورت کنید. بعضی داروها، ممکن است بر نتایج آزمایش تاثیر بگذارند یا در نتایج آزمایش تغییراتی ایجاد کنند. پزشک معالج شما، می‌تواند راهنمایی لازم را در این مورد به شما بدهد.

برای انجام هر گونه آزمایش، ابتدا باید با شرایط آن آشنا باشید تا محدودیت‌های ناشتایی آن را رعایت کنید. در این مورد، می‌توانید ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا در خصوص مصرف یا عدم مصرف خوراکی قبل از انجام آزمایش، مطلع باشید. در بیشتر مواقعی که سهوا پیش از انجام آزمایش از مواد خوراکی استفاده کرده باشید، آزمایش مجدد برای شما تجویز می‌شود.

لیست آزمایشاتی که احتیاج به 8 الی 10 ساعت ناشتا بودن دارد

برخی از آزمایشات، نیازمند ناشتایی در مدت زمان خاصی هستند. در زیر، به بررسی آزمایشاتی که به 8 الی 10 ساعت ناشتایی نیاز دارند، می‌پردازیم.

• آزمایش قند خون: در این آزمایش، سطح قند خون شما اندازه‌گیری می‌شود. برای دقت بیشتر نتایج، باید حداقل 8 تا 10 ساعت ناشتا باشید. در این مدت، هیچ چیزی مصرف نکنید و فقط از آب آشامیدنی استفاده کنید.

• آزمایش لیپیدهای خون: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح کلسترول، تری‌گلیسرید و سایر لیپیدها در خون استفاده می‌شود. برای انجام صحیح این آزمایش، باید حداقل 8 تا 10 ساعت ناشتا باشید.

• آزمایش آهن سرم: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح آهن در خون انجام می‌شود. در این نوع آزمایش، به منظور دستیابی به نتایج دقیق و جلوگیری از بروز خطا، ناشتا بودن به مدت 8 تا 10 ساعت توصیه می‌شود.

• آزمایش تست تحمل گلوکز: این آزمایش به منظور ارزیابی و تشخیص دیابت و اختلالات مرتبط با قند خون گرفته می‌شود. در این آزمایش، رعایت محدودیت‌های ناشتایی قبل از انجام تست، ضروری است.

• آزمایش آب دوپامین: از این آزمایش برای ارزیابی عملکرد کلیه‌ها و تصفیه خون استفاده می‌شود. برای انجام این آزمایش، نیاز به حداقل 8 تا 10 ساعت ناشتایی وجود دارد.

لیست آزمایش هایی که احتیاج به 10 الی 12 ساعت ناشتا بودن دارد

در برخی آزمایشات، به دلیل حساسیت و تاثیری که مواد غذایی بر نتایج می‌گذارند، به حداقل 10 تا 12 ساعت ناشتایی نیاز است. در زیر لیستی از این آزمایشات را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• آزمایش سطح گلوکز خون: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح قند خون در گلوکز پلاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای دقت بیشتر نتایج و همچنین، مشخص شدن تمام پارامترهای مورد نظر، باید حداقل 10 تا 12 ساعت ناشتا باشید. مصرف آب، در صورت توصیه پزشک، مجاز است؛ در غیر این صورت، نباید مصرف کنید.

• آزمایش متابولیسم آهن: انجام این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح آهن، آهن سرم، آهن متصل به ترانسفرین و سایر پارامترهای مرتبط با متابولیسم آهن انجام می‌شود. در این آزمایش، نیاز به حداقل 10 ساعت ناشتایی وجود دارد تا نتایج دقیق به دست آیند.

• آزمایش پروفایل لیپیدی: از این آزمایش برای بررسی سطح کلسترول، لیپوپروتئین‌های با چگالی بالا (HDL) و چگالی پایین (LDL)، تری‌گلیسرید و سایر پارامترهای مرتبط با لیپیدها استفاده می‌شود که پیش از انجام آن، نیاز به ناشتایی وجود دارد.

• آزمایش اسید اوریک خون: اندازه‌گیری سطح اسید اوریک در خون با انجام این آزمایش تعیین می‌شود. این آزمایش نیز در لیست آزمایشاتی قرار دارد که به 10 الی 12 ساعت ناشتایی نیاز دارند.

لیست آزمایش هایی که احتیاج به 12 الی 14 ساعت ناشتا بودن دارد

برخی از آزمایشات، مدت زمان بیشتری برای ناشتایی نیاز دارند که دلیل آن، وجود حساسیت‌های مختلف و تاثیر عوامل غذایی بر نتایج آزمایش است. این آزمایشات به صورت زیر هستند:

• برخی آزمایش قند خون
• آزمایش پلاسما
• آزمایش چربی خون
• آزمایش تیروئید
• آزمایش آمونیاک سرم
• آزمایش برونشیال تنفسی

لیست آزمایشاتی که نیاز به ناشتایی ندارد

بسیاری از آزمایشات، نیازی به ناشتایی در مدت زمان خاص ندارند و می‌توان به راحتی در هر زمان، آن‌ها را انجام داد. معمولا در این گونه آزمایشات، مصرف آب و غذا تاثیری بر نتایج آزمایش نداشته و به همین دلیل، محدودیتی برای آن وجود ندارد.

از مهمترین آزمایشاتی که نیازی به محدودیت‌های ناشتایی قبل از آزمایش ندارند، تست‌های تیروئیدی است. تست‌های تیروئیدی دارای انواع مختلفی هستند که در هیچ کدام از آن‌ها، نیاز به عدم مصرف مواد خوراکی پیش از آزمایش، وجود ندارند.

تست ESR / CRPدو تستی هستند که بدون نیاز به آزمایش، می‌توان آن‌ها را انجام داد. البته در مورد این دو تست، تبصره‌هایی وجود دارد؛ زیرا مصرف برخی از داروها بر روی نتایج آن‌ها تاثیر می‌گذارند. داروهایی مانند ضدالتهاب‌ها و استامینوفن، این دو تست را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

جمع بندی

یکی از نکات مهمی که در مورد انجام آزمایش مختلف و معاینات دوره‌ ای وجود دارند، محدویت‌های غذایی و به اصطلاح، ناشتایی پیش از آزمایش است. در مورد آزمایش هایی که ناشتایی می خواهند، باید توصیه‌های پزشک را رعایت کنید و در مدت زمان مورد نظر، از مصرف مواد خوراکی، خودداری نمایید.

انجام آزمایشات دوره ‌ای مختلف برای معاینات شغلی، یکی از اصول اولیه طب کار است که به سلامت کارکنان کمک می‌کنند. برای اطلاع از این آزمایشات و نکات مربوط به آن‌ها، می‌توانید با کارشناسان ما تماس بگیرید تا پاسخ سوالات خود را به دست آورید.

سوالات متداول

۱. آیا برای تمام آزمایشات، نیاز به ناشتایی است؟

خیر؛ برخی از آزمایشات به ناشتایی نیاز ندارند.

۲. آیا جویدن آدامس قبل از آزمایشاتی که نیاز به ناشتایی دارند، ایراد دارد؟

بله؛ مواد قندی داخل آن، باعث تداخل در نتایج آزمایش می‌شود.

۳. آیا استعمال دخانیات قبل از آزمایش، محدودیت دارد؟

در آزمایشاتی که نیاز به ناشتایی دارند، نباید دخانیات مصرف شود.