فهرست محتوا
آزمایش PSA یک آزمایش خون است که عمدتاً برای غربالگری سرطان پروستات استفاده می‌شود. این آزمایش میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون شما اندازه گیری می‌کند. آزمایش PSA می‌تواند سطوح بالای PSA را که ممکن است نشان دهنده وجود سرطان پروستات در مردان باشد، تشخیص دهد. سرطان پروستات در مردان بسیار شایع بوده و یکی از علل رایج مرگ ناشی از سرطان است. تشخیص زودهنگام آن ممکن است ابزار مهمی در دریافت درمان مناسب و به‌موقع باشد. بنابراین بررسی آیتم PSA در آزمایشات معاینات بدو استخدام و دوره ای طب کار بعنوان آزمایشات تکمیلی توصیه می‌شود.
علائم بالا بودن میزان PSA خون و پروستات
مشکلات پروستات می تواند باعث افزایش بیش از حد سطح PSA شود که ممکن است منجر به علائمی مانند:
- میل مکرر به ادرار کردن
- تکرر ادرار در شب
- احساس نیاز فوری به ادرار کردن، اما ناتوانی در ادرار کردن یا فقط کمی ادرار کردن
- چکیدن و نشت ادرار
- جریان ضعیف ادرار
- رنگ یا بوی غیرمعمول ادرار
- خون در ادرار یا منی
- درد یا سوزش ادرار
- انزال دردناک
- درد یا سفتی مکرر در قسمت پایین کمر، لگن، رکتوم یا بالای ران
- درد و ناراحتی مزمن در آلت تناسلی یا کیسه بیضه، ناحیه بین کیسه بیضه و مقعد، شکم و کمر
پایین بودن PSA نشانه چیست؟
سطح بالای PSA به معنای این است که سرطان پروستات دارید و سطح پایین پروستات نشانه این است که سرطان پروستات ندارید. هر چند که سرطان پروستات باعث می شود تا سطح PSA بالا برود اما در بعضی مردان حتی با پایین بودن سطح پروستات، سرطان پروستات وجود دارد. به دلیل اینکه حجم خون در مردان دارای اضافه وزن بیشتر است، سطح پروستات ممکن است پایین باشد اما فراموش نکنید که بالا بودن سطح PSA ممکن است نشانه بیماری دیگری نیز باشد.
افزایش سطح PSA نشانه چیست؟
افزایش سطح PSA می تواند نشانه ای از مشکل پروستات باشد مثل:
- پروستات بزرگ شده
- پروستاتیت یا التهاب پروستات
- سرطان پروستات
عوامل دیگری نیز می توانند سطح PSA مردان را افزایش دهند. اگر سطح PSA بالایی داشته باشید، پزشک شما ممکن است آزمایش های دیگر را برای پیدا کردن علت درخواست کند یا شما را به یک متخصص ارجاع دهد.
تشخیص سرطان پروستات
تست PSA تنها یک ابزار مورد استفاده برای غربالگری علائم اولیه سرطان پروستات است. یکی دیگر از تست‌های غربالگری رایج که معمولاً علاوه بر آزمایش PSA انجام می‌شود، معاینه دیجیتال رکتوم است. در این آزمایش با فشار دادن روی پروستات، پزشک ممکن است بتواند قضاوت کند که آیا توده‌های غیرطبیعی یا مناطق سفت دارد. نه آزمایش PSA و نه آزمایش دیجیتال رکتوم اطلاعات کافی برای تشخیص سرطان پروستات در اختیار پزشک شما قرار نمی‌دهند. نتایج غیرطبیعی در این آزمایش‌ها ممکن است باعث شود پزشک شما بیوپسی پروستات را توصیه کند. در طول بیوپسی پروستات، نمونه‌هایی از بافت پروستات برای بررسی آزمایشگاهی برداشته می‌شود. تشخیص سرطان بر اساس نتایج بیوپسی است.
انواع آزمایش پروستات
PSA، پروتئینی که توسط سلول های غده پروستات تولید می شود، به دو طریق در بدن گردش می کند: یا به پروتئین های دیگر متصل می شود یا به تنهایی. در آزمایش PSA، سطح هر دو نوع فرم اندازه‌گیری خواهد شد. مقادیر مختلف این آنزیم در آزمایش می‌تواند سطح سلامت پروستات را در آقایان مشخص کند. PSA آزاد یا free PSA، با مقدار PSA در خون که به پروتئین‌های دیگر متصل است مقایسه می‌شود. مقدار PSA آزاد در مردان مبتلا به هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) بیشتر است. مقدار PSA متصل به سایر پروتئین ها در مردان مبتلا به سرطان پروستات بیشتر است.
در واقع اگر free PSA در آزمایش مقدار بالایی را نشان دهد، سرطان پروستات خوش‌خیم و اگر نشان‌دهنده مقدار پایینی باشد، سرطان بدخیم خواهد بود.
شرایط انجام آزمایش پروستات
PSA
- ۴۸ تا ۷۲ ساعت قبل از انجام آزمایش، فعالیت شدید بدنی، معاینه مقعدی پروستات و انزال نداشته باشید.
- برای این تست پیشنهاد می‌شود ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید.
Free PSA
- برای انجام این آزمایش نیاز نیست ناشتا باشید.
- برای انجام این آزمایش لازم است از انزال یک روز قبل از نمونه‌گیری اجتناب شود.
- نمونه‌گیری حداقل چهار هفته بعد از معاینه رکتال ( DRE) و انجام بیوپسی سوزنی توصیه می‌شود.
تفسیر آزمایش PSA
در صورتیکه نتیجه آزمایش PSA در محدوده نرمال نباشد، احتمال بروز بیماری‌های زیر وجود دارد:
- سرطان پروستات (خوش‌خیم یا بدخیم)
- التهاب پروستات
- بزرگی پروستات
- عفونت پروستات
تفسیر آزمایش Free PSA
در آزمایش free PSA میزان این آنزیم در خون را با واحد نانوگرم در میلی‌لیتر ارزیابی و ثبت می‌کنند. میزان طبیعی یا غیرطبیعی آنتی ژن PSA بستگی به عللی همچون حجم پروستات، نژاد مردان و سن افراد دارد، بنابراین سطح طبیعی و بحرانی آن برای هر فرد متفاوت خواهد بود.
بصورت کلی مقدار طبیعی PSA کمتر از ۲ و بیشتر از ۴ نباید گزارش شود و در غیر اینصورت بروز بیماری سرطان پروستات احتمال داده می‌شود. با توجه به رنج سنی مقدار طبیعی PSA در آزمایش بصورت زیر خواهد بود:
- مردان تا سن ٧٠ سال و بیشتر<(۵)ng/ml
- مردان تا سن ۶٠سال<(۴)ng/ml
- مردان تا سن ۵٠ سال<(۳)ng/ml
چرا باید آزمایش پروستات را انجام داد؟
کاهش سطح نرمال PSA ممکن است ریسک بروز سرطان پروستات را به همراه داشته باشد. این بیماری یکی از شایع‌ترین انواع سرطان درمیان مردان به‌شمار می‌رود. خوب است بدانید که تنها با معاینه پزشکی و انجام آزمایش PSA می‌توان پی به بروز این بیماری برد. چرا که سرطان پروستات هیچگونه علائم بخصوصی ندارد و حتی بیمار درد و ناراحتی نیز در مراحل نخستین احساس نخواهد کرد.
مردانی که سابقه بروز سرطان پروستات در خانواده را دارند، لازم است هر شش ماه یا سالی یکبار آزمایش PSA را تکرار کنند. این بیماری از سنین ۵۰ سال به بالا بیشتر شیوع پیدا می‌کند و ابتدا فقط در غدد پروستات منتشر می‌شود، بنابراین با تشخیص زودهنگام می‌توان آن را مهار کرد.
دیگر دلایل انجام تست PSA:
تست PSA همچنین در افراد مبتلا به سرطان پروستات برای بررسی موارد زیر انجام می‌شود:
- تشخیص اثربخشی درمان
- بررسی عود مکرر سرطان.
نتیجه‌گیری:
همانطور که در بالا ذکر شد سرطان پروستات یکی از سرطان‌های شایع در میان مردان است. به منظور تشخیص اولیه این بیماری آزمایش PSA بصورت دوره ای بویژه در مردان بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود. همچنین از آنجا که این بیماری علائم مشخص و قطعی ندارد ممکن است تا مدت‌ها از بیماری خود مطلع نباشید. بدین منظور پیشنهاد می‌شود کارفرمایان و سازمان‌ها تست PSA را در آزمایشات طب کار معاینات بدو استخدام و همچنین معاینات دوره ای لحاظ کنند تا در صورت وجود هرگونه مشکل قبل از پیشرفت بیماری فرد از آن مطلع شود. به منظور اطلاع از سایر آزمایشات تکمیلی معاینات طب کار در مرکز طب کار پرانا با ما تماس بگیرید.
طب کار پرانا را در شبکه های اجتماعی زیر دنبال کنید.
