فهرست محتوا
ارگونومی کارگران ساختمانی از آن جهت مورد توجه است یکی از مهمترین آسیبها و اختلالات افراد شاغل که می‌تواند علت از کار افتادن بسیاری از کارگران را به خود اختصاص دهد، اختلالات اسکلتی–عضلانی است.
این اختلالات می‌تواند در نتیجه تداوم ضربه در مدت‌زمان طولانی و یا به‌دنبال ضربه آنی ایجاد شود. دردهای اسکلتی–عضلانی همچون درد کمر، گردن، مشکلات مفصلی و… شایع‌ترین دلایل غیبت کارگران هستند.
کارهای ساختمانی یکی از مشاغلی است که بنا به ضرورت کاری، کار در آن هم بصورت دینامیک و هم بصورت استاتیک صورت می‌گیرد بطوری‌که بیشتر اعضای بدن بخصوص گردن، مچ دست و کمر در یک پوسچر نامطلوب درگیر با کار هستند و بیشترین درد و ناراحتی در این قسمت‌ها مشاهده می‌شود. بنابراین توجه به نکات ارگونومی صحیح در صنایع و رعایت پوسچر صحیح، علاوه بر کاهش دردهای اسکلتی-عضلانی، باعث تطبیق شغل با شاغل از نظر توانایی‌ها، سن، ابعاد بدنی و… می‌شود. در این مقاله عوامل خطر و نکات ارگونومی کارگران ساختمانی ارائه می‌شود.
علل ایجاد اختلالات اسکلتی-عضلانی در کارگران ساختمانی
در حیطه کاری کارگران ساختمان، با شغلی مواجه هستیم که در مواجهه با انواع آسیب‌دیدگی‌ها قرار دارد. آسیب‌هایی که در محیط کار برای کارگر اتفاق می‌افتد، می‌تواند زندگی فردی و شغلی وی را تحت تاثیر قرار دهد. وضعیت ایده‌آل بصورتی است که تنه بصورت مستقیم و دستان به صورت راحت و آزاد در دو طرف بدن قرار گرفته، پاها مستقیم و کف پا صاف روی زمین باشد. به این حالت وضعیت خنثی می‌گویند. اما کارگران ساختمانی جهت انجام وظایف خود بسیاری از اوقات قادر به حفظ این پوسچر صحیح نیستند. برخی از عوامل زیان‌آور در این شغل شامل موارد زیر است که نکات مربوط به هریک در ادامه توضیح داده می‌شود.
- حمل بار
- کارهای تکراری
- پوسچر نامناسب یا استاتیک
نکات ارگونومی کارگران ساختمانی
اصول صحیح حمل بار
یکی از مهمترین مسئولیت‌های افراد در محیط کار ساختمان حمل بار است که می‌تواند منجر به دردهای عضلانی–اسکلتی در صورت عدم رعایت پوسچر صحیح شود. جهت کنترل این آسیبها رعایت نکات ارگونومی صحیح حمل بار توصیه می‌شود:
- از وسایل کمکی حمل بار برای جایجایی و حمل اشیا استفاده شود.
- در جابجایی و حمل دستی بار نحوه صحیح بلند کردن و حمل بار به کارگران آموزش داده شود.
- موقعيت اشيايي كه بايد جابجا شوند به گونه‌اي باشد كه فضاي كافي در اطراف آن براي دسترسي يا جابجايي وجود داشته باشد.
- در صورت امكان از هل دادن به جاي بلند كردن و جابجايي بار استفاده كنيد.
- براي توقف شي در محل مورد نظر از نگهدارنده استفاده كنيد.
- براي چنگش خوب بار در دست دستگيره‌هاي مناسب ایجاد كنيد و تا حد امكان شي نزديک بدن و آرنج ها چسبيده به پهلوها باشند تا از ایجاد پوسچر نامطلوب جلوگیری شود.
- وزن اشيا، دستگيره‌ها و نقاط چنگش بار را با برچسب و علامت مشخص كنيد. درصورتي‌كه مركز گرانش نامتقارن است به این مسائه توجه شود.
کارهای تکراری
در مشاغل ساختمانی با توجه به تکراری بودن برخی کارها رعایت ارگونومی کارگران ساختمانی در این زمینه نیز بسیار حائز اهمیت است. رعایت این مسائله باید به نحوی باشد که نکات ارگونومیک زیر به حداقل برسد و پوسچرهای صحیح با تکرار مداوم به پوسچر نامطلوب تبدیل نشود.
- انحراف دست از خط مستقيم با مچ فرد
- گرفتن مکرر اشياء در دست مخصوصا با تعداد زيادي از انگشتان یا فشردن انگشتان به انگشت شست.
- بالا آوردن بازو، استفاده متناوب از دست پايين تر يا بالاتر از ارتفاع ارنج
- اعمال نيروي ناگهاني، حركات سريع و ضربه اي
- حفظ پوسچر نامطلوب و یا حتی پوسچر صحیح به صورت مداوم براي بيش از چند دقيقه بدون استراحت
- فعاليت هاي تكراري پيوسته با دوره ها زماني كوتاه ولي مستمر در طي روز
- حركات فشاري متناوب نيروبر مثل قطع كردن سيم ضخيم يا استفاده از قيچي، چکش زدن و…
پوسچر غلط یا استاتیک
پوسچر نامناسب و استاتیک سبب وارد شدن استرس و فشار بر بدن می‌شود. بدن و مفاصل آن برای حرکت ساخته شده‌اند و حتی حفظ پوسچر مناسب به‌مدت طولانی نیز خسته‌کننده خواهد بود و آسیب‌زا است. بنابراین ثابت ماندن در یک پوسچر نامطلوب سبب می‌شود که عضلات برای حفظ آن وضعیت دچار گرفتگی و انقباض شوند و فشار زیادی را تحمل کنند. تغییر پوسچر و داشتن تحرک بدنی به عضلات مختلف اجازه می‌دهد تا در فشار کار سهیم باشند و به عضلات خسته اجازه استراحت می‌دهد.
با توجه به اینکه بیشترین ناراحتی و دردهای اسکلتی-عضلانی در ناحیه گردن و شانه‌ها است، بنابراین اقدامات اصلاحی باید بر روی حذف پوسچر نامطلوب گردن و شانه‌ها متمرکز شود.
- آموزش‌های دوره‌ای در مورد پوسچر صحیح کار کردن
- تعیین برنامه زمانی استراحت‌های کوتاه‌مدت و رعایت چرخه کار و استراحت
- انجام معاینات دوره‌ای در رابطه با اختلالات اسکلتی- عضلانی
- انجام حركات نرمشي و برنامه ورزشی منظم در طول زمان كار
- پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت
- اجتناب از حفظ پوسچر ثابت به‌مدت طولانی
نتیجه‌گیری:
با توجه به تمامی نکات ارگونومی ذکر شده نیاز است هر شخص قبل از اشتغال در مشغل ساختمانی، از اصول ارگونومی صحیح این شغل آگاهی داشته باشد و آموزش‌های لازم در این خصوص را ببیند.
اشتغال در این صنعت با توجه به خطراتی که می‌تواند گاها باعث از از کار افتادگی موقت و یا دائم فرد شود، بسیار نیازمند آگاهی و آموزش است.
در نتیجه جهت کاهش آسیب‌های ذکر شده، خصوصا در مواردی که آسیب می‌تواند دائمی باشد و باعث از کار افتادن دائمی شود، نیاز است که فرد اصول ارگونومی صحیح و پوسچر مناسب حین کار را آموزش دیده باشد.
همچنین بایستی از ارگونومی کارگران ساختمانی و انواع پوسچر نامطلوب بدن که ممکن است به دفعات در طی ساعات کاری و حتی در زمان استراحت تکرار شود آگاه باشد. بنابراین یادگیری نکات ارگونومیک به فرد کمک می‌کند با کمترین آسیب و دردهای اسکلتی-عضلانی، در این شغل فعالیت کند. در طب کار پرانا خدمات ارگونومی شامل آموزش ارگونومی، ارزیابی ارگونومی و همچنین اصلاح پوسچر و ایستگاه کاری توسط تیم ارگونومیست پرانا به شرکت‌ها و صنایع گوناگون ارائه می‌شود. با دنبال کردن اینستاگرام پرانا بروز باشید.
طب کار پرانا را در شبکه‌های اجتماعی زیر دنبال کنید.
با سلام
ارگونومی در تمامی مشاغل به همین صورت هست؟برای ما که کارمند هستیم هم آیا نکات مهمی هست بدونیم؟
سلام سهراب عزیز
نکات ارگونومی در مشاغل مختلف متفاوته البته یک سری نکات عمومیت داره مثل پوسچر صحیح برداشتن بار یا یک شی از روی زمین… لطفا برای مطالعه نکات ارگونومی برای شغل کارمندی و پشت میزنشینی به بخش ارگونومی اداری مراجعه کنید.
مرکز شما برای برطرف کردن آسیب هایی که سر کار اتفاق افتاده خدمات دارن؟
بله. باید اول ویزیت بشین تا با توجه به آسیب پیگیری‌های لازم انجام بشه و در خصوص شغلی بودن آسیب پزشک طب کار اعلام نظر کنن