فهرست محتوا
بیماری چربی خون چیست؟ به بالا رفتن کلسترول یا تر‌ی‌گلیسرید در خون که در اثر مصرف مواد غذایی بیش از میزان موردنیاز یا هنگام بروز اختلال در سوخت و ساز چربی افزایش می‌یابد، بیماري چربی خون گفته می‌شود. یکی از مواردی که در معاینات بدو استخدام و معاینات دوره‌ای پایش می‌شود بیماری چربی خون است. اگر به‌موقع این بیماری تشخیص داده شود از احتمال بروز فشار خون بالا و سکته قلبی پیشگیری می‌کند.
چربی خون شامل دو نوع چربی به نام‌های تری‌گلیسیرید و کلسترول می‌باشد. بدن انسان برای ساخت سلول‌های بدن و برخی از هورمون‌ها و محافظت از رشته‌های عصبی نیاز به کلسترول دارد که از دو منبع فراهم می‌شود. سلول‌های کبد اولین منبع تولیدکننده کلسترول می‌باشند و دومین منبع از طریق منابع غذایی است که روزانه مصرف می‌کنیم. اما اگر مقدار چربی خون از مقدار مورد نیاز بیشتر شود منجر به رسوب در دیواره عروق و تشکیل پلاک می‌شود. تشکیل پلاک منجر به تنگ‌شدن مسیر عبور خون در رگ‌ها و در
نتیجه افزایش خطر سکته‌های قلبی می‌شود.
کلسترول
دو نوع کلسترول وجود دارد، کلسترول نوع بد و کلسترول نوع خوب.
- کلسترول نوع بد یا LDL باعث ایجاد پلاک در دیواره عروق می‌شوند و در نتیجه احتمال حملات قلبی را افزایش می‌دهند.
مقدار LDL بایستی کمتر از 100 باشد. مقدار 160 و بالاتر نشانه افزایش آن می‌باشد و از 190 بالاتر ممکن است داروهای پایین‌برنده چربی خون با دستور پزشک آغاز شود.
- کلسترول نوع خوب یا HDL باعث خروج کلسترول از بدن و در نتیجه کاهش احتمال سکته قلبی می‌شود.
مقدار HDL باید بیشتر از 40 باشد. مقدار 60 و بالاتر اثر محافظتی برای جلوگیری از سکته مغزی دارد. مقدار کمتر از 40 باعث افزایش بروز بیماریهای کرونر قلبی می‌شود.
تری گلسیرید
تری‌گلسیریدها نیز نوع دیگری از چربی‌ها هستند که خطر بروز بیماریهای کرونر قلب را افزایش می‌دهند. مقدار آن باید کمتر از 150 باشد و بیشتر از 150 نشانه افزایش آن می‌باشد.
عوامل بروز افزایش چربی خون
- عوامل وارثتی
- رژیم غذایی پر چرب، مصرف غذاهایی مانند گوشت، شیر، تخم‌مرغ، پنیر، چیپس، پفک و روغن نباتی در صورت دارا بودن مقادیر بالایی از چربی
- بیماریهای زمینه‌ای مثل دیابت، کم کاری غده تیروئید، نارسایی کلیه، مصرف بعضی از داروها مثل قرص‌های پیشگیری از بارداری و استروئیدها (کورتن ها)
- زندگی کم تحرک باعث افزایش LDL و کاهش HDL می‌شود.
- جنس؛ اختلالات چربی‌خون در مردان شایع‌تر از زنان می‌باشد. اما بعد از 50 سالگی یعنی بعد از یائسگی میزان شیوع در دو جنس برابر می شود.
- سیگار کشیدن؛ نیکوتین موجود در سیگار باعث کاهش کلسترول مفید خون و آسیب به دیواره عروق و در نتیجه چسبیده شدن چربی‌ها به این دیواره و ایجاد پلاک می‌شود.
- استرس؛ در هنگام استرس هورمون‌هایی به نام آدرنالین در خون ترشح می‌شود که باعث صدمه به دیواره داخلی عروق و همچنین باعث افزایش چسبندگی چربی‌ها به سطح داخلی عروق می‌شوند.
- چاقی یا اضافه‌وزن باعث کاهش فعالیت روزانه و درنتیجه افزایش سطح کلسترول بدن می‌شود.
تشخیص چربی خون در آزمایشات طب کار
آزمایشات طب کار شامل اندازه‌گیری تری‌گلسیرید، کلسترول، HDL و LDL می‌باشد. که گاهی در حالت ناشتا چک می‌شود که در این حالت می‌بایست 12-9 ساعت قبل از آزمایش ناشتا باشید.
افزایش چربی خون چه خطراتی دارد؟
- تصلب شرایین (سخت شدن رگ‌ها) و در نتیجه ابتلا به فشار خون بالا
- انسداد عروق حیاتی مثل عروق مغز و قلب و در نتیجه سکته قلبی و مغزی
افزایش چربی خون با تجمع در دیواره رگ‌ها، تنگی آن‌ها را به دنبال دارد و به همین دلیل باعث افزایش خطر ابتلا به سکته مغزي، درد قفسه سینه و گرفتگی عروق می‌شود. درمان به موقع و مناسب افزایش چربی خون، نه تنها قادر است از تنگی عروق قلبی جلوگیري کند، بلکه می‌تواند از پیشرفت آن نیز جلوگیري کرده و حتی باعث بهبود آن شود. بنابراین باعث کاهش بسیاری از خطرات و صدمات شغلی نیز خواهد شد.
از چه سنی باید چربی خون را آزمایش کنید؟
به طور کلی، عموم افراد جامعه باید از سن 20سالگی نسبت به آزمایش چربی خون خود اقدام کنند. چنانچه سطح چربی خون شما طبیعی است، هر پنج سال یک بار (از سن 20 سالگی به بعد) و در صورت بالا بودن چربی خون، باید هر دو تا شش ماه، یک بار چربی خون خود را آزمایش کنید. به منظور حذف اثر چربی موجود در غذا، ضروري است آزمایش چربی خون پس از 12 تا 14 ساعت ناشتا بودن انجام شود. این کار دقت آزمایش را افزایش می‌دهد.
