طب کار چیست؟

طب کار چیست؟ طب کار یکی از رشته‌های نوپای تخصصی پزشکی بوده؛ و عموم مردم این رشته را با معاینات شغلی (معاینات پیش از استخدام یا معاینات بیمه تامین اجتماعی و معاینات ادواری) می‌شناسند. طب کار در واقع شاخه‌ای تخصصی از طب است که به بررسی روابط موجود بین سلامت کارگر، توانایی انجام کار، شرایط کارها و محیط فیزیکی، شیمیایی و اجتماعی محیط کار می‌پردازد.

متخصص طب کار کیست؟

متخصصین این رشته؛ فارغ التحصیل رشته پزشکی بوده و بعد از سه سال تحصیل در رشته طب کار بعنوان متخصص طب کار مشغول به فعالیت می‌شوند. گرچه این رشته بعنوان یکی از شاخه‌های طب پیشگیری می‌باشد، اما اغلب متخصصین این رشته با مشکلات کلینیکال مواجه می‌باشند. پزشکان طب کار جهت تشخیص بیماریهای ناشی از کار؛ باید هم بیمار و هم تماس‌های محیطی را ارزیابی کنند. 

معاینات طب کار شامل چه مواردی است؟

به صورت کلی این معاینات را به چند دسته کلی زیر می توان تقسیم بندی کرد:

• معاینات بدو استخدام
• معاینات دوره‌ای
• معاینات جهت تعیین محدودیت‌های شغلی
• معاینات ویژه و چکاپ کارمندان

معاینات بدو استخدام

معاینات طب کار بدو استخدام به منظور سنجش توانمندی جسمانی، روانی و اجتماعی شاغل و به کارگیری فرد در کار متناسب با این توانمندی‌ها انجام می‌گردد و با تعیین وضعیت پایه سلامت عمومی و شغلی فرد، در صورت ابتلا فرد به یک بیماری در آینده، در تعیین شغلی و یا غیرشغلی بودن بیماری وی به پزشک بسیار کمک می‌کنند که البته این مسئله هنگام طرح موضوع در مراجع قانونی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. این معاینات بر اساس ماده 90 قانون تامین اجتماعی برای شاغلین الزامی است .

معاینات دوره ای

طبق ماده 92 قانون کار هر فرد شاغل به منظور تشخیص زودرس بیماریهای ناشی از کار باید حداقل سالی یکبار مورد معاینه طب کار قرار گیرد. در این معاینات برای بررسی عواملی که می توانند در محیط کار بر سلامت فرد تاثیر بگذارند، مورد بررسی قرار می گیرند. یکی از راه‌های تعیین این موارد، انجام آزمایش طب کار می‌باشد. از آنجا که درمان اکثر بیماریهای شغلی بسیار مشکل و یا غیر قابل درمان می باشد؛ هدف از انجام معاینات ادواری تشخیص زودرس بیماریهای ناشی از کار بوده تا با اقدامات مناسب از پیشرفت بیماری جلوگیری شده و درمان بیماری راحتتر انجام پذیرد.

برای مثال آلودگی با مواد سربی که در کارخانجات و محیط کاری افراد وجود دارد، به وسیله آزمایش طب کار تشخیص داده شده و فرد برای انجام درمان‌های مورد نیاز نزد متخصص معرفی می‌شود. این آزمایش‌ها، در کنار سایر رشته‌های پاراکلینیکی مثل رادیولوژی و غیره در جهت تشخیص زود هنگام بیماری‌ها و اختلالات احتمالی، به پزشک متخصص این رشته، کمک شایانی می‌نمایند.

معاینات جهت تعیین محدودیت های شغلی

در صورت بروز بیماری و یا حادثه شغلی فرد و یا کارفرما متقاضی بررسی شرایط جسمی جدید و تطابق توانایی وی جهت تعدیل وظایف محوله به صورت دائم  و یا موقت می‌گردند. پزشکان  با اشراف به نوع وظیفه شغلی فرد و ریسک فاکتورهای محیط کار توانایی انجام این نوع معاینات را دارند. بدین منظور از معاینات طب کار برای ارزیابی شرایط بدنی فرد و تعیین میزان آسیب وارد شده بر بدن او استفاده می‌کنند.

معاینات ویژه و چکاپ کارمندان

با توجه به اینکه بسیاری از بیماریها در حال حاضر در صورت تشخیص زودرس قابل درمان و یا کنترل می‌باشند این نوع معاینات با توجه به سن، جنسیت فرد، سابقه فامیلی و ییماریهای زمینه ای فرد؛ طراحی و انجام می‌گیرد. بنابراین هدف از انجام معاینات طب کار کشف زودرس بیماریهای قابل درمان و یا قابل کنترل با انجام معاینات بالینی و تست‌های پاراکلینیکی می‌باشد. از این رو آزمایش طب کار با بررسی فاکتورهای مختلف بدنی از جمله میزان هورمون‌ها و فاکتورهایی مثل قند و چربی، باعث تشخیص زود هنگام بیماری و در نتیجه درمان موثر و سریع آن می‌شود.